HALICILIK BU DURUMA NASIL GELDİ?
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, kent merkezinde halı satışı yapan esnafı ziyaret ederek, son zamanlarda ciddi oranda ivme kaybeden halıcılığın, bu duruma gelmesinin nedenlerini araştırdı.
HER KÖYDE 50-100 HALI TEZGAHIMIZ VARDI
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’e el dokuması halıcılık sektörünün geldiği son noktayı anlatan esnaf, “ Eskiden Niğde’de 150 yerleşim biriminden en az 140’ında halı dokuma kültürü vardı. Her köyde de 50-100 halı tezgahı olurdu. Annelerimiz, genç kızlarımız, yengelerimiz kök bayası halıları dokur, dokunan halıları tüccarlara satar, tüccarlar da bir kısmını yurt içinde bir kısmını da yurt dışına satışa sunardı. El dokuması halılar, köylerde ev ekonomisine de ciddi katkı sağlardı. Ancak son yıllarda fabrika halıları daha çok rağbet görmeye başladı. Evdeki zeminlerin laminant parka olması, bu zeminlerin kaygan olması nedeniyle, evlerde kök bayası kullanılarak yapılan el dokuması halılara yer kalmadı. Gençler, halıların renk tonu mobilyaya uysun diye fabrika halılarına yöneldi. El dokuması halı da böylece azaldı” dedi.
OBRUK HALISI BİLE DOKUNMUYOR ARTIK
Niğde Valiliği öncülüğünde Bor Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 2017 yılında coğrafi işareti tescil edilen, Obruk halısı son üç yıldır dokunmaz oldu.
Halıcı Fehmi Aslansoy Obruk Halısı yüzde yüz yün, yüzde yüz kök boya ve el ipinden yapılan bir halı olmasından dolayı coğrafi işareti aldığını ancak son yıllarda dokumasının durduğunu söyledi..
Niğde’de halıcı Fehmi Aslansoy, “Obruk Halısı 2017 yılında coğrafi işaret alarak tescillenmesine rağmen son birkaç yıl içerisinde dokumaz oldu. Bor ilçesine bağlı Obruk köyünde, hayvancılık fazla idi. Hayvan kırkımı sonrası yün ipe dönüştürülüp orjinal halı motifleri ile ve öz rengi korunan bölümlerle halı dokunurdu. Köyde kamyon sayısı arttı. Taşımacılık gelişti. Hayvancılık geriledi. Makina halılarla el dokuma halı pazarı daraldı. Her evde bulunan halı tezgahları tek tek kalktı. Niğde, Aksaray ve Konya’nın da motiflerini içinde barındıran, kök boya kullanmadan hayvanların yününün orijinal renginden yapılan halılar dokunan Obruk köyünde halı dokuma bitme noktasına geldi” şeklinde konuştu.
HALI DOKUMAK EMEK İŞİ
Bölgede birden çok ilçe ve merkezde geçmişte Halı Pazarının olduğunu anımsatan esnaf, “Ancak şimdi halı pazarı yok. Birkaç tane esnaf dükkanında halı satıyor. Kadınlarımız farklı nedenlerle eskisi kadar halı dokumuyor. Somya halısı tabir edilen halı el dokuması halının fiyatın 6 bin lira. 1 kadın bu halıyı bir ayda zor dokur. Ancak patates söküm işine giderse 500 lira yevmiye alıyor. Ayda 15 bin lira kazanıyor. Halı dokusa o kadar kazanamaz. Tarım işçiliği halı dokumaktan daha cazip hale geldi” diye konuştu.
HALICILIK BİTME NOKTASINA GELDİ
Halı dokumacılığına destek verilmesi gerektiğine de değinen esnaf Yıldırım Düzyol,“ Ulukışla, Çamardı, Bor, Çiftlik, Altunhisar ve Niğde merkezde yaygın halıcılık yapılırdı. Niğde’de aşağı yukarı sayın vekilim 150 tane yerleşim birimi var. En az 140 tanesin de dokuma kültürü vardı. Son yıllarda bunlara rağbet azaldı. Bir de evdeki yer laminant parke olduğu için, mobilyalarla uyum sağlama sorunu olduğu için fabrika halısına yöneldiler. Bizim gençlerimiz büyüklerimizde köyde halı dokumayı yavaş yavaş bıraktılar. Zamanında bir köyde 100 tezgah varsa şuan 3 veya 5 tane kaldı. Ama zamanında o kadar çok dokunmuş ki torunlarımıza çocuklarımıza hediye kalsın diye halen bulunuyor. Obruk bizim Bor ilçemize bağlı köyumüz. Hayvancılığı yaygın olduğu bir köy. Kış orada uzun sürdüğü için daha fazla halı dokunurdu. Hem Aksaray’ın hem Konya’nın hem Niğde’nin motiflerini içinde bulunduran Niğde’nin en gösterişli halılarından. Artık orada da çok az kaldı. İpler tamamen kirman ipinden boyalarımız da kök boya. Bizim Obruk bölgemizde natürel doğal hayvanın kendi üzerinden yün ip olup dokunan pastel halılarımız da vardı. Bunlar mobilyalara daha uygundu. Maalesef dokunmaz hale geldi. Çamardı ilçesi Celaller köyünün halısı bu halı çift dokunur. Eşi de var bunun. Eskiden somya dediğimiz somyalar için. Bunun fiyatı şu anda 6 bin TL ve her yörenin halısı motifinden rengine özellikli idi. Obruk halısı doğal renkleri ile de zenginleştirilen bir halı olarak ayrıca bilinirdi. Samanın sarısından dokunan halı vardı. Bu kadar yetenekli el dokuma yapan kadın ve kızlarımızla nakış gibi işlenen halıcılar çok değerli idi. Bu kültürümüz devam ettirmekte son yıllarda zorlanmaya başladık. 5 -10 yıl sonra neslimiz bu kültürü böyle giderse unutacak. Nesilden nesile devam ediyordu. Ama bir kuşak geçti aradan ve bunu yeni nesil ne yazık ki çok sahiplenmedi. Kırsaldan göçte bu süreci etkiledi. Destek verip bu sektörü yeniden ayağa kaldırmak lazım” ifadelerini kullandı.
EL DOKUMASI HALICILIĞA İLGİ AZALIYOR
Niğde’de halı satıcılığı yapan başka bir esnaf ise el dokuması halılara olan ilginin her geçen gün azaldığını belirtti.
Coğrafi işaretli Obruk halısının dahi dokunmuyor olduğunu kaydeden esnaf, “Bor ilçemize bağlı Obruk köyümüzde tamamen natürel bir şekilde kök boyası hali kullanmadan, hayvanın orijinal yününden dokunan ve dünya çapında ün kazanan Obruk halımız bile ne yazık ki artık dokunmuyor” diyerek halıcılık sektörünün geldiği son noktaya dikkat çekti.
HALICILIK NİĞDE İÇİN ÖNEMLİ BİR SEKTÖRDÜ
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer ise Niğde’de geçmiş yıllarda halıcılığın önemli bir sektör olduğunu anımsatarak, “Niğde’miz el dokuması halıları ile ünlü idi. Niğde’nin farklı köylerinde dokunan el dokuması halılar, yurt içinde ve yurt dışında pazarlanırdı. Ancak destek verilmediği için ne yazık ki bu sektör de bitme noktasına geldi” diye konuştu.
BAKAN DESTEK VERİYORUZ DİYOR ORTADA DESTEK YOK
Kültür ve Turizm Bakanlığına ‘El dokuması halılara, el sanatlarına destek veriliyor mu?’ diye soru önergesi yönelttiğini, Bakanlığın, destek sağlandığı yönünde açıklama yaptığını aktaran CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Oysa markalı Obruk halımız dahi destek verilmediği için şu anda dokunmuyor” dedi.
HALICILIKTA ESKİ GÜNLERİ ÖZLÜYORUZ
Maliyet artışları, pazarlama sorunu, yeterli destek verilmemesi gibi nedenlerle halıcılık yapanların sayısının her geçen gün azaldığını ve artık son dönemini yaşadığını anlatan CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Bölgede farklı el sanatları her yıl sayısı azalarak devam ediyor. Bunlardan biri de kök boya ile boyanan iplerden dokunan halılarımız. Her evde halı tezgahına rastlamak olası idi. Yerel motifleri tezgahta kök boya ile hazırlanan iplerle dokuyarak ABD başta farklı ülkelere ihraç ediliyordu. Antika olma özelliği sahip halılar değer buluyordu. Bor, Altunhisar, Çiftlik, Ulukışla ve Çamardı ilçeleri halıları ile ünlü idi. Halı pazarına çevre illerden de müşteri gelirdi. Orijinal halı dokuma makina halılarına karşı dayanamadı ve coğrafi işaretli Obruk halısı dahi üretilmez oldu” dedi.
