Adalet Bakanlığı 2012-2015 yılları arasındaki son üç yılda AİHM tarafından toplam 408 ihlal kararı verildiğini açıkladı. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu'nun ilgili soru önergesini yanıtlayan bakanlık; bu yıllar içerisinde AİHM'e başvuranlara mahkemenin toplam 11.974.531 Avro tazminat ödenmesi kararı verdiğini bildirdi. Bakanlığın soru önergesi yanıtı şöyle:
"TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Bakanlığımız kayıtlarından anlaşılmıştır.
Bakanlığımıza yöneltilip yazılı olarak cevaplandırılması istenilen 7/980 Esas Nolu soru önergesinin cevabı aşağıda sunulmuştur.
I- 650 sayılı "Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname"nin 26/08/2011 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdiği malûmlarıdır. Kararnamenin 1. maddesiyle, "2992 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun'un 13/A maddesine hüküm eklenerek, Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği yapmak suretiyle, Türkiye Cumhuriyeti aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurulara ilişkin, ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi, belge ve görüşlerini istemek, savunmaları hazırlamak ve gerektiğinde oturumlara temsilci göndermek ve diğer görevleri yerine getirmek üzere, Bakanlığımız Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü bünyesinde İnsan Hakları Daire Başkanlığı kurulmuştur.
Bakanlığımız ile Dışişleri Bakanlığı arasında imzalanan 14 Kasım 2011 tarihli işbirliği protokolü gereğince; 1 Mart 2012 tarihinden geçerli olmak üzere, daha evvel Dışişleri Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) yapılan başvurularda Hükümeti savunma ve AİHM'in ihlâl kararlarının icrası görevi, dış politikayı ilgilendiren başvurular ve Devlet başvuruları için öngörülen istisnalar saklı kalmak kaydıyla, Bakanlığımız tarafından üstlenilmiştir.
II- AİHM'in Ülkemiz hakkında vermiş olduğu ihlâl kararlan, yeni uygulamalara ilişkin kararlar olmayıp 1994 yılından bu yana yaşanmış olaylar ve yapılmış uygulamalara dayanmaktadır. Herhangi bir uygulamanın AİHM'e götürülebilmesi için iç hukuk yollarının tamamının tüketilmesi gerektiği ve AİHM'in kendisine yapılan bir başvuru hakkında ortalama 5 yıl sonra karar verebildiği dikkate alındığında, bugün verilen bir ihlâl kararının konusunu, yaklaşık on yıl önce ortaya konulan bir uygulama oluşturmaktadır. Yapılan yargı reformları da yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren yürütülecek uygulamaları etkileyeceğinden, gelecekte yaşanacak hak ihlâllerinin azalması, bugün yapılan bu çalışmaların başarısını ortaya koyacaktır.
III- AİHM'e yapılan bir başvuru, AİHM tarafından Ülkemize iletildiği zaman bilgi sahibi olunmaktadır. Başvuruların, AİHM tarafından Ülkemize iletilmesi, yapıldığı yıla göre değil, kendi kurduğu sistem çerçevesinde ele alma sırasına göre gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, AİHM'e hangi yılda kaç başvuru yapıldığı, ancak AİHM tarafından yapılacak bir istatistikî çalışma sonucunda öğrenilebilecek bir konudur.
AİHM'e yapılan başvurulara ilişkin Bakanlığımızdaki veriler ise, başvuruların karara bağlandığı yıla göre hazırlanmıştır. Buna göre;
1- AİHM tarafından 2012 yılında 117, 2013 yılında 118 ve 2014 yılında 94, 2015 yılında 79 ihlâl kararı verildiği, ihlâl kararlarının, adil yargılanma hakkı, işkence ve kötü muamele yasağı, yaşam hakkı, ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri hakkı, özgürlük ve güvenlik hakkı, özel hayata saygı hakkı, etkin soruşturma hakkına ilişkin maddeler kapsamında verildiği,
2- Bakanlığımız, AİHM kararları gereği tazminat ödemelerine 1 Haziran 2012 tarihinde başlamıştır. AİHM tarafından verilen tazminat kararı, dostane çözüm ve tek taraflı deklarasyon sonucu yapılan ödemeler dahil olmak üzere başvuranlara, 1 Haziran ve 31 Aralık 2012 tarihleri arasında 1.707.060 Avro, 2013 yılında 3.963.011 Avro, 2014 yılında 4.801.306 Avro, 2015 yılında 1.503.154 Avro tazminat ödendiği, bakanlığımız kayıtlarından anlaşılmıştır.
