CHP Bursa Milletvekili Dr. Ceyhun İrgil, insan hakları ihlallerine neden olan sebeplerin ortadan kaldırılması için 1 Mart 2014’te yürürlüğe giren ve 46 hedefi olan Eylem Planı’nın başarısını ve hükümetin hedeflere ulaşmadaki samimiyetini öğrenmek için Aralık 2015 ile Mart 2016 arasında 19 soru önergesi verdi. Soru önergelerine Mayıs 2016 ile Ocak 2017 arasında yanıtlar geldi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın verdiği yanıtları değerlendiren Dr. İrgil, “Bakan, Türkiye’deki hak ihlallerinin ortadan kaldırılması için yürürlüğe giren Eylem Planı’nın başarısını görmek için beklemek gerektiğini belirtmiş” diyerek şunları söyledi:
“AİHM Başkanı geçtiğimiz hafta, 15 Temmuz sonrası Türkiye’den yapılan başvuru sayısının 12 bin 554’e ulaştığını açıkladı. 2014’te bu sayı bin 553’tü, 2015’te 2 bin 212’ydi, 2016’da ise 8 bin 308’e ulaştı. Yani 15 Temmuz olmasaydı da bariz bir artış var. Bu artışı bir kenara bırakıp, 2014’te Eylem Planı’nın devreye girmesine rağmen neden gözle görülür bir sonuca varılamadı, sorusuna gelelim. Adalet Bakanı bize verdiği yanıtlarda AİHM’in kendisine yapılan bir başvuru hakkında ortalama 5 yıl sonra karar verebildiğini, bugün verilen bir ihlal kararının konusunu yaklaşık 10 yıl önce ortaya konulan bir uygulamanın oluşturduğunu söylemiş. Bu da şu demek; gelecekteki kararlar bugünün eseri olacak. On yıl sonra AİHM’den çıkan kararları gördüğümüzde bunu unutmamalıyız, tüm ihlal kararları bugünkü uygulamaların eseri olacak. O nedenle AİHM’e başvuru sayısındaki artışı hafife almamak gerek.”
HAK İHLALLERİ VERİLERİ
Dr. İrgil’in verdiği önergelere Adalet Bakanı’ndan gelen yanıtlarda AİHM’den çıkan hak ihlalleriyle ilgili veriler şu şekilde sıralanıyor:
* 1959-2015 arasında AİHM’den çıkan karar sayısı: 3.182. İhlal karar sayısı: 2.812. Adil yargılanma hakkı ihlali: 1.464
* 2012-2015 arasında Anayasa Mahkemesi’nden çıkan ihlal kararı sayısı: 559. Adil yargılanma hakkı ihlali: 393.
* İfade ve medya özgürlüğüne ilişkin; 1959-2015 arasında AİHM tarafından 258 karar verilmiş. 2014’te 24 ihlal, 2015’te 10 ihlal, 2016 yılında ise 3 ihlal kararı çıkmış.
* Toplanma ve örgütlenme özgürlüğüne ilişkin; 1959-2015 arasında 70 karar verilmiş. 2014’te 3 ihlal, 2015’te 7, 2016’da ise 5 ihlal kararı çıkmış.
* Din ve vicdan özgürlüğüne ilişkin; 2014’te 2 ihlal kararı verilmiş. 03/05/2016 tarihi itibariyle ise 2016’da 1 ihlal kararı çıkmış. 2015’te ise bir karar yok.
* Yaşam hakkı ihlaline ilişkin; 2014’te 14 ihlal kararında 71 bin 365 Euro maddi, 456 bin Euro manevi; 2015’te 13 ihlal kararında 401 bin 500 Euro manevi; 27 Nisan 2016 tarihi itibariyle ise 2016’da 6 ihlal kararında 94 bin Euro manevi tazminata hükmedilmiş. Devletin pozitif yükümlülüğünü yerine getirmediğinden bahisle de 1 Mart 2014-1 Mart 2016 tarihleri arasında 7 yaşam hakkı ihlal kararı vermiş. 5 karara ilişkin de toplamda 321 bin Euro manevi tazminata hükmedilmiş.
* Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine ilişkin; 2014’te 2 ihlal, 2015’te 5 ihlal, 03/05/2016 tarihi itibariyle de 2016’da 1 karar çıkmış.
* Yargı kararlarının icrasına ilişkin; 01/03/2016 ile 13/05/2016 tarihleri arasında 4 ihlal kararı çıkmış.
