CHP Ankara Milletvekili Aylin Yaman, “Hak kayıpları, sosyal yaşamdan kopuş ve derin yoksulluk yaşlı nüfusun kaderi. Ama yaşlanan kadın nüfusun çok daha öncelikli konusu. Kısacası ileri yaş kadınlar, daha yalnız, daha yoksun, daha yoksul, daha eğitimsiz ve yatılı kurumlardan daha az yararlanabiliyor. Bu nedenledir ki, yaşlanan nüfusa yönelik politikalarımızı öncelikle yaşlanan kadınlara göre, ama tüm anlamıyla yaşlanan nüfusa göre kurgulamamız gerekiyor” dedi.
CHP Ankara Milletvekili Aylin Yaman, bugün TBMM’de düzenlediği basın toplantısında, özellikle kadınların yaşlanma sürecindeki dezavantajlı durumlarına dikkat çekti. Yaman, şunları söyledi:
“Birleşmiş Milletlere göre yaşlı ülke statüsündeyiz artık. Çok yaşlı ülke statüsüne girmeye ise çok az bir süre kaldı. Nüfusun yüzde 10 ve üstünün 65 yaş üstü olması, çok yaşlı ülke olarak ifade edilir ve bizim bu noktaya gelmemize oldukça az bir süre kaldı. 65 yaş üstünün dağılımına bakacak olursak yaklaşık yüzde 65’i bu yaşlı nüfusun 65 ve 74 yaşları arasında yığılmış vaziyette. Dolayısıyla biz bu yaş aralıklarını bilerek, bu döneme özel sağlık problemlerini de bilerek daha farklı politikalar üretmek durumundayız.
“İLERİ YAŞTA, YAKLAŞIK 1,5 MİLYON VATANDAŞIMIZ, BU ÜLKEDE TEK BAŞINA YAŞIYOR”
Her dört hanede bir 65 yaş üstü yaşarken, bu çeyrek dilimdeki vatandaşlara baktığımızda bunların da dörtte biri tek başına yaşıyor. Yani ileri yaşta, yaklaşık 1,5 milyon vatandaşımız, bu ülkede tek başına yaşıyor. Burada daha çarpıcı bir oran var, bu vatandaşların yüzde 75’i, yaşam süresi daha uzun olan kadınlardan oluşuyor. Kısacası bizim burada yol almamız gereken konu bu, ileri yaş, tek yaşayan kadınlara mercek tutmaktır. Çünkü bu kadınlar sosyal haklardan çok daha mahrumlar.
“65 YAŞ ÜSTÜNDE HALA GÜNÜMÜZE GELDİĞİMİZDE, YAKLAŞIK YÜZDE 15’İ OKUMA YAZMA BİLMİYOR”
Eğitim durumlarına bakacak olursak, 65 yaş üstünde hala günümüze geldiğimizde, yaklaşık yüzde 15’i okuma yazma bilmiyor ve bu yüzde 15’lik kesimde, kadınlar erkeklere göre beş kat daha fazla okuma yazma bilmiyor. Bu da kadını yine sosyal yaşamdan uzak tutan nedenlerden bir tanesi. İşgücüne katılıma baktığımızda, 65 yaş üstünün sadece yüzde 11,3 ünün katılabildiğini görüyoruz. Bunun da erkek kadın oranına baktığımızda, yüzde 18’i erkeklerde sadece yüzde 5’lik bir oranda kadınlarda bir işgücüne katılım var. Üstelik bu işgücüne katılım, büyük oranda kayıtsız, güvencesiz bir katılım. Ve ağırlıklı tarım işçisi olarak karşımıza çıkıyor.
“YAŞLI NÜFUS DİĞER NÜFUSA GÖRE ÇOK DAHA YOKSUL”
Yoksulluk oranına baktığımızda ise, yaşlı nüfus diğer nüfusa göre çok daha yoksul ve özellikle kadın yaşlılarımız güvencesiz yaşam nedeniyle erkeklere göre çok daha yoksul. Tüm bu veriler bize, kadınların genç yaşta istihdama katılımının ve bu yaşta onları kayıtlı sisteme almanın önemini vurguluyor. Kadınlar maalesef, çalışma hayatına girseler dahi, kendilerine, çocuk ve yaşlı bakmak gibi bir misyon yüklendiği için, bu istihdamdan kopup güvencesiz hayata kolaylıkla geçebiliyorlar. Oysa bu davranış modeli, onları, 65 yaş sonrasındaki güvencesiz ve hak mahrumiyeti dönemine itiyor. Bu nedenle, bu yaş grubu için sağlık sisteminin doğru kurgulanması, diğer yaş gruplarına göre çok daha önemli. Bu iktidarın maalesef; 2’nci ve 3’üncü basamağa ağırlık vererek, ticari kaygılarla yönettiği sağlık sistemi, 1’inci basamak koruyucu hekimlikten uzaklaşmış, dolayısıyla bu yaş grubunu, 65 yaşa, kronik hastalık sahibi olmadan sokabilme şansı ortadan kalkmıştır.
“HASTANE ORTAMINA ALINAN 80 YAŞ ÜSTÜ BİREYLERİN HİZMETİ GEREK SAĞLIK ÇALIŞANI BOYUTUYLA GEREKSE HASTA BOYUTUYLA SIKINTI YAŞANMASINA ZEMİN HAZIRLAYACAKTIR”
Geçtiğimiz günlerde, sağlıklı yaş alma merkezleri adı altında, Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan genelgede, yine 2’nci ve 3’üncü basamağa, 80 yaş üstü vatandaşlarımız için, daha yetkin ve daha konforlu hizmet vermek adına kurgulanan bir sistem tanıtıldı. Aslında daha önce, 1’inci basamakta kurgulanan, 65 yaş üstü bireylere bütüncül yaklaşımı önceleyen ve önemli bir yaklaşım olan sürecin güçlendirilmesi daha anlamlı iken, hastane ortamına alınan 80 yaş üstü bireylerin hizmeti gerek sağlık çalışanı boyutuyla gerekse hasta boyutuyla sıkıntı yaşanmasına zemin hazırlayacaktır. Kurgulanan sistemde her ekip başına, 80 yaş üstü 300 vatandaşın takibi planlanmış, oysa, ülkede 1,5 milyon civarında 80 yaş üstü var ve bu 5 bin ekip kurmak demek. Her bir ekibin başına bir geriatri uzmanı, bir dahiliye uzmanı ya da aile hekimi uzmanı konması düşünülüyor ki bu, gerçekçi değil. Ülkede toplam sadece 260 Geriatri Uzmanı mevcut. Dahiliye uzmanlarının sayısı, yan dala kaydıkları için çok az ve Aile hekimi sayısı Aile Sağlığı Merkezlerine dahi yetmeyecek durumda. Dolayısıyla bu kurgu, gerçekçi bir şekilde yürütülme şansına sahip değil.
“80 YAŞ ÜSTÜNDE ESAS BAKIM İHTİYACI OLAN VE TEK BAŞINA YAŞAYAN 1,5 MİLYON İNSAN OLDUĞUNU BİLİYORUZ”
Bakım sistemine bakacak olursak, şu anda kamuda, Bakanlığına bağlı olarak, 18 bin yatak kapasitesine sahip, 169 Huzurevi var ve ağırlıklı büyükşehirlerde yerleşik. Özel sektörde, son dönemde sayıları hızla artan 266 adet huzurevi var ve yine devlettekine yakın, yaklaşık 18 bin yatak kapasitesine sahip. Bir de diğer grup dediğimiz, belediyelere bağlı olan huzurevlerinde de yaklaşık 3 bin yatak kapasiteli bakım evleri var. Buna baktığımız zaman tüm ülkede toplam olarak 40 bin yatak kapasitesi mevcut. Biz 65 yaş üstünde 8,5 milyon vatandaşımız olduğunu biliyoruz, 80 yaş üstünde esas bakım ihtiyacı olan ve tek başına yaşayan 1,5 milyon insan olduğunu biliyoruz ve bu 40 bin yatak kapasitesinin son derece yetersiz olduğunu söyleyebiliriz. Son dönemde, dünyada, ‘yerinde yaşlanma’, yani mümkün olduğu kadar yaşlıyı evinde tutma prensibini de düşünecek olursak, yetişmiş, kalifiye evde bakım elemanı azlığı, mevcutların atamalarının yapılmaması çok ciddi bir sıkıntı. Tüm bunlar önümüzdeki dönemde, bakım yükünün, maliyetlerin, sağlık ekonomisi yükünün giderek artacağını bize anlatıyor ve bizim bu kurguyu bu bilinçle yapmamız gerektiğini söylüyor.
“HAK KAYIPLARI, SOSYAL YAŞAMDAN KOPUŞ VE DERİN YOKSULLUK YAŞLI NÜFUSUN KADERİ”
Hak kayıpları, sosyal yaşamdan kopuş ve derin yoksulluk yaşlı nüfusun kaderi. Ama yaşlanan kadın nüfusun çok daha öncelikli konusu. Kısacası ileri yaş kadınlar, daha yalnız, daha yoksun, daha yoksul, daha eğitimsiz ve yatılı kurumlardan daha az yararlanabiliyor. Bu nedenledir ki, yaşlanan nüfusa yönelik politikalarımızı öncelikle yaşlanan kadınlara göre, ama tüm anlamıyla yaşlanan nüfusa göre kurgulamamız gerekiyor.”
