Veri Analisti Filiz Aydın Koç’un “Verilerle Türkiye’de Z Kuşağı” araştırmasında “Z kuşağı olarak adlandırılan genç nüfusun potansiyelini ve oy verme davranışını, kendilerine Z kuşağı denmesinin nedenlerini” irdeledi. TÜİK’in 2020 yılı verilerine göre Türkiye’de 15-24 yaş arası nüfus 12 milyon 893 bin 750 ve bu nüfusun önemli bir bölümü Z kuşağını kapsıyor. Seçimler 2023 yılında yapılırsa Z kuşağından 11 milyon kişinin oy kullanması tahmin ediliyor. Z kuşağının oy oranı toplam seçmenlerde yüzde 20’lik orana tekabül ediyor.

İSTANBUL 1. SIRADA

Araştırmaya göre Z kuşağının en yoğun yaşadığı bölge; birinci sırada İstanbul, ikinci sırada Güney Doğu Anadolu ve üçüncü sırada Akdeniz bölgesi. En az yaşadığı bölgeler ise; yurtiçi göçün yoğun yaşandığı Doğu Karadeniz, Kuzey Doğu Anadolu ve Batı Marmara bölgeleri. Z kuşağı nüfusunun tamamının, “2018 seçimlerindeki seçmen davranışının bire bir aynısını göstermeleri halinde” (orantılı dağıtıldığında) Türkiye genelinde Cumhur İttifakı yüzde 10,5, Millet İttifakı yüzde 6,27, HDP’nin ise yüzde 2,77’sini alacağı tahmin edildi.

MUHALEFETE ÖNERİ: “GERÇEKÇİ POLİTİKALAR UMUT VE GÜVEN VERİR”

Koç, muhalefet partilerinin bu tabloyu değiştirmek için Z kuşağına somut şeylerle gitmesi gerektiğini ifade ederek, şu değerlendirmede bulundu:

“Aslında Z kuşağı muhalefet partileriyle de ilgilenmiyor. Z kuşağının genel olarak politikacılara, karar vericilere güvensizliği var… Z kuşağın güvensiz olduğunu görüyoruz. Muhalefeti de iktidar partisinden çok ayırmıyor. Hepsini aynı kefeye koyuyor. Teknoloji çağıyla birlikte her bilgi şeffaf dolaşıyor. Her şey çok rasyonel olarak görülebiliyor. Her şeyin görünürlüğü aşırı yüksek. Z kuşağının farklılıkları, beklentilerini, onları ikna etmek adına değil de bu tür beklentilerini ortaya çıkarmayı başarabilen, iktidar ya da parti Z kuşağının oyunu alabilecek. Z kuşağının talep ve istekleri ile uyumlu, gerçekçi politikalar üreterek umut ve güven verme şansı var.”

“BÖLGELERE GÖRE OY ORANLARI”

2018 genel seçimlerine göre Z kuşağının bölgesel olarak kimlere oy verdiği de oransal olarak yer aldı. Oranlar şöyle:

• Akdeniz Bölgesinde, Cumhur İttifakı yüzde 1,28; Millet İttifakı yüzde 0,97; HDP yüzde 0,25.
• Batı Anadolu Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 1,13; Millet İttifakı yüzde 0,65; HDP yüzde 0,11.
• Batı Marmara Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 0,73; Millet İttifakı yüzde 0,35; HDP yüzde 0,02.
• Doğu Karadeniz Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 0,40; Millet İttifakı yüzde 0,18; HDP yüzde 0,01.
• Doğu Marmara Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 1,09; Millet İttifakı yüzde 0,64; HDP 0,10.
• Ege Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 0,98; Millet İttifakı yüzde 1,05; HDP yüzde 0,18.
• Güney Doğu Anadolu Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 1,28; Millet İttifakı yüzde 0,32; HDP yüzde 1,05.
• İstanbul’da Cumhur İttifakı yüzde 1,77; Millet İttifakı yüzde 1,25; HDP yüzde 0,44.
• Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 0,37; Millet İttifakı yüzde 0,10; HDP yüzde 0,17.
• Orta Anadolu Bölgesi, Cumhur İttifakı yüzde 0,63; Millet İttifakı yüzde 0,23; HDP yüzde 0,02.

“Z KUŞAĞININ BEKLENTİLERİ BÖLGESEL OLARAK FARKLI”

Koç her bölgenin Z kuşağının farklı özellikte olduğunu belirterek, “Güney Doğu’daki Z kuşağının beklentisi farklı, İstanbul’daki farklı, Akdeniz, İç Anadolu’da yaşayan farklı. Bu anlamda topyekûn bir Z kuşağı politikası da doğru değil. Bölgesel farklılıklar, demografik farklılıklar. Kırsalda yaşayan Z kuşağı ile kentlerde yaşayan Z kuşağının beklentisi farklı. Benim gözlemlediğim kadarıyla belirgin şekilde Z kuşağına hitap eden etkinlikler var. Cumhurbaşkanımızın şiir günleri gibi. Burada bence söylemden ziyade uygulamaya ilişkin yapılan şeyin sonuçlarının görülebileceği adımlar atılmalı” diye konuştu.

Koç araştırmasında siyasi partilerin Z kuşağının oyunu almak için çaba içerisinde olduğu belirtilerek, “Z kuşağı olarak adlandırılan seçmenler üç farklı etki altında oy kullanmaktadır. Bunlar; içinde bulundukları sosyolojik etkiler (referans grup), ikincisi sosyolojik ve psikolojik yani duygusal etkiler (taraftar), üçüncü olarak da rasyonel olarak fayda-maliyet değerlendirme sonuçlarıdır” dedi. Türkiye'de toplumun yüzde 60 oranı sosyolojik etkiler altında yani ailesi, çevresinin etkisi altında oy kullanıyor. 2023'te Z kuşağının yüzde 50'sinin sosyolojik etkiyle oy kullanması bekleniyor. 

Koç, kullanma sürecindeki bu üç faktör şöyle açıklandı:

• Sosyolojik etkilerle oy kullanma sürecinde; sosyal medya, politik grupların etkisi görülmez iken içinde bulundukları çevre/referans gruplar önemli etkendir.
• Sosyal ve psikolojik oy verme davranışında ise aile, yakın çevre, sosyal medya ve referans grupların etkisi görülmektedir.
• Burada belki de en dikkate çekici grup, rasyonel oy verme davranışı göstermesi beklenen gruptur. Bu grup maliyet-fayda ilişkisi üzerinden oy verecek olup, bu gruba politik etkiler, sosyal medya, referans gruplar etki edememektedir. 
• Z kuşağının ise daha fazla sosyolojik ve psikolojik etkiler altında oy kullanma eğiliminde olduğu söylenebilir.