Evrensel'e değerlendirmelerde bulunan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Covid-19 İzleme Kurulu Üyesi Doç. Dr. Osman Elbek, Covid-19 pandemisi için umut olan aşıların dağıtımıyla ilgili ilgili Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, "Aşılamada ahlaki çöküş yaşanıyor’ ifadelerini değerlendirdi.
Doç. Dr. Osman Elbek, Dünyada sadece 52 ülkenin aşılamaya başladığını ve ancak 54 milyon insanın aşılandığı bilgisini vererek “Hem ülke hem de aşılama yapılan insan sayısı henüz çok az” dedi. DSÖ Başkanının ‘Aşılamada ahlaki çöküş yaşanıyor’ sözlerini hatırlatarak bu ifadenin eksik olduğunu belirten Elbek “Aslında dünya kapitalizmin yarattığı kirde boğuluyor. Yaşananlar kapitalizmin ta kendisi, ahlaksızlığı ve vicdansızlığıdır. Asıl bunun değişmesi lazım” değerlendirmesinde bulundu.
DSÖ’nün kurduğu COVAX’ın orta ve dar gelirli 92 ülkeye aşı tedarik etmeyi hedeflediğini hatırlatan Elbek “COVAX yoksul ülkeler için şirketlerle 2021 için 2 milyar doz aşı anlaşması yapmıştı. Ama tek tek ülkeler şirketlere daha yüksek paralar verdiği için bu aşılar bu ülkelere gitti. Ve COVAX şu ana kadar bu ülkelere tek doz aşı daha dağıtamadı. Çünkü zengin ülkeler aşı bırakmadı. Şirketler de 2 milyar dozu yoksul ülkelere ayırmak yerine daha fazla para veren ülkelere verdi” dedi.
Aşı üreten şirketlerin tüm dünyaya aşıları eşit paylaştırmak yerine, en çok parayı veren ülkelere aşıyı satmayı kendilerinde hak gördüğüne işaret eden Elbek “Çünkü o aşı şirketleri insanlığa karşı değil hissedarlarına karşı sorumlu. Bu yüzden büyük eşitsizlikler yaşanıyor. Politik ve ekonomik güce sahip olanların her şeyi yapabilme hakkı olduğu sürece bu eşitsizlikler de ne yazık ki doğal karşılanıyor” dedi.
Güney Afrika ve Hindistan’ın Dünya Ticaret Örgütüne (DTÖ) başvurarak ‘Pandemi bitene kadar Covid-19 aşılarının patent hakkını askıya alalım’ önerisi yaptığını hatırlatan Elbek şunları söyledi: “Bir kere sağlıkla ilgili aşı tartışmasını DTÖ’de konuşuyoruz artık. Bu durumu yeterince açıklıyor zaten. Bu başvuruya AB ülkeleri ve ABD itiraz etti. Kapitalist sistem içinde bunu ahlaksızca reddedebildiler” dedi. DSÖ’nün çıkıp ‘Pandemi bitene kadar patent hakları askıya alınsın’ demesi gerektiğini ifade eden Elbek “Her ülkeye pandemi bitene kadar aşıları üretme izin verilmeli. Ancak böyle çıkabilir insanlık bu pandemiden. Tıpkı çocuk felci ve çiçek aşısında yaşandığı gibi. Ama bunu söyleyecek politik bir duruş gerekli. DSÖ başkanının en radikal cümlesi ise ‘Ahlaki bir başarısızlık’. Ama çıkıp çok açık söylemek gerek kapitalizm Covid-19 öncesi olduğu gibi milyarlarca insanı ölüme götürüyor” diye konuştu.
"İsrail başarılı çünkü aşı şirketlerine piyasanın üstünde para verdi"
Elbek, aşılamada en hızlı ülkelerden birinin İsrail olduğunu, İsrail’de her yüz kişiden 35’inin aşılandığına vurgu yaparak “İsrail’de risk gruplarının ise yüzde 75’i aşılanmış. Yani İsrail aşılamada başarılı bir ülke” dedi. Ancak İsrail’in bu başarısının arkasında aşı şirketlerine piyasanın üstünde para vererek aşıları önden elde etmesinin yattığına dikkati çeken Elbek “Aşılamada İsrail’i olumlarken bunun altında yatan haksızlığı da görmemiz gerek” dedi. Elbek, ayrıca İsrail’in hapishanelerinde tuttuğu Filistinlilere de aşı yapmama kararı almasını eleştirerek “Böyle bir karar alabilen bir devlet ve dünya ortamı var” dedi.
