Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Ankara Yenimahalle'de Hurdacılar Küçük Sanayi Sitesi’nde 134 dükkan inşa etmek için 12 Ağustos 2021’de ihaleye çıktı. Ankara Hurdacılar Esnaf Odası Başkanlığı, TOKİ ve Ankara Valiliği arasında 148 bin metrekarelik bir alan içinde işyerlerinin inşa edilmesi için protokol imzalandı. Protokolün altıncı maddesiyle başvuruculara S.S. Ankara Geri Kazanımcılar Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi üyesi olması şartı getirildi. Süreçteki masrafların ise ‘memur maaş artış’ oranında güncellenmesi kararı alındı. Bunun üzerine imzalanan protokol kapsamında 134 esnaf 1. Etap kapsamında ödemeleri yapmaya başladı.
Ek protokol ile 2. Etap
2020 yılının Nisan ayında ise TOKİ, Ankara Hurdacılar Esnaf Odası Başkanlığı ve Valilik arasında ek protokol hazırlanarak 148 bin metrekarelik sahaya 69 bin metrekarelik 2. Etap kısmı daha eklendi ve projenin etaplar halinde yürütülmesine karar verildi. Toplamda 257 işyeri yapıldı.
15 Haziran 2023’te S.S. Ankara Geri Kazanımcılar Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi Olağan Genel Kurulu’nda “1. ihale ve 2. ihale üst yapılarının ayrı ayrı diğer tüm alt yapıların ve yolların ortak olarak ödenmesi” kararı muhalefet şerhi olduğu halde “oy birliği ile alındı” şeklinde yazılarak kayıtlara geçti. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un da 28 Ocak 2023’te o sırada yapımı devam eden Hurdacılar Sanayi Sitesi'ni ziyareti sırasında “Ankara’ya istihdam oluşturacak sanayi sitemizi mayıs ayı itibariyle hak sahibi vatandaşlarımıza teslimlerini gerçekleştireceğiz” şeklinde yaptığı açıklamaya rağmen esnaflara iş yerlerinin teslim edilmemesi üzerine esnaflar Ankara Asliye Ticaret Mahkemesi’ne dava açtı.
Dava açıldı: "Kooperatifin olağa genel kurulu iptal edilsin"
Dava dilekçesinde kooperatifin olağan genel kurulunda “Ortak ödeme”, “muhalefet oylarına rağmen kararın ‘oy birliği ile alındı’ şeklinde yazılması”, “otoyol yan bağlantı yolları, Karayollarından alınan izne ve projesine göre Mermerciler Sitesi kavşağına kadar hafriyatının yaptırılması zorunlu olduğundan metrekare bazında 283,25 hisse olarak hisse başına aidat dahil 6 ay 5.000 TL kooperatif ortaklarından hisseleri nispetinde toplanarak yatırılacak”, “1. etap üyelerinin ödemelerini tamamladığı ancak projedeki tüm alt yapı ve yolların birlikte ödeneceği gerekçe gösterilerek ödeme talep edilmesi, ödemeyenlerin ortaklıktan ihraç edileceği” şeklinde alınan kararların yetkisiz olduğu ve bu yüzden olağan genel kurulun iptali istendi.
Ankara 10. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava süreci hala devam eden ve hala işyerlerini teslim alamayan esnaflar, Hurdacılar Sitesi’nde basın açıklaması yaptı. “Adalet istiyoruz”, “1. Etap ve 2. Etap ödemelerinin ayrılmasını istiyoruz”, “TOKİ duy sesimizi” dövizlerini taşıyan esnaf, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’a ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a seslendi.
"Mağduruz, adalet istiyoruz, hakkımızı arıyoruz. TOKİ bizi duysun istiyoruz"
Esnaf tarafından yapılan açıklama şöyle:
"Biz Ankara Hurdacılar Sitesi esnafıyız. TOKİ tarafından Hurdacılar Sitesi’nde yapılacak olan kooperatifimiz ve odamız aracılığıyla 2019 yılında işyeri almak için 134 kişi başvuruda bulunduk. Bununla ilgili ödemelerimizi dişimizden, tırnağımızdan arttırdığımız paralar ile ödüyoruz. TOKİ daha sonra kooperatif ve oda ile ek protokoller yaparak 2. Etap adı altında işyerleri yapmaya başladı. 2. Etap’ta işyeri olan kişilerin çoğunu biz hurdacılar olarak tanımıyoruz. Bu kişilerin çoğunun işyeri alması için Hurdacılar Kooperatifi’ne ve odasına kayıt yaptırıp, hurdacılık yapmadıkları halde sözde 'yatırım' adı altında buradan işyeri sahibi olmuşlardır.
Biz esnaflar olarak bize verilen sözlerin tutulmasını istiyoruz. TOKİ, Kooperatif ve Oda bizi mağdur etmektedir. Şöyle ki bize işyeri yapılacağı zaman 2. Etabın yapılacağı söylenmedi. Sadece 1. Etabın yapılacağı ve buranın da anahtar teslim şeklinde yapılacağı söylendi. Daha sonra 2. Etap başlatıldı. 1. ve 2. Etabın ihale bedelleri ile altyapı ve üstyapı bedelleri arasında fahiş fiyat farkı vardır. 2. Etabın altyapı ve üstyapı maliyeti 1. Etabın dört buçuk katı olduğu halde 1. ve 2. etaplarının maliyetleri birleştirilerek ikisinin ortak ödenmesi konusunda hurdacılar oda ve kooperatif başkanı ve yönetimi tarafından esnafa baskı yapılarak 2. Etabın paraları ödetilmek istenmektedir ve ödemeye devam ediyoruz. Biz bu konuda dava açtık, davamız devam ediyor. TOKİ’de maalesef muhatap bulamadık. TOKİ esnafı değil; kooperatif ve oda başkanını muhatap alıyor. Oda başkanı ve kooperatif başkanı da esnafı muhatap almadığı için biz mağdur olduk. TOKİ sesimizi duysun, bizi görsünler. Biz 1. Etabın işyerlerine kura çektirilirken, bizim yerlerimiz kurayla belirlenirken malesef 2. Etapta kura çekimi yapılmamış, herkes istediği yerden kendi kafasına göre dükkan teslim almışlardır. Mağduruz, adalet istiyoruz, hakkımızı arıyoruz. TOKİ bizi duysun istiyoruz.”
"Bakan Kurum’un taahhüdüne rağmen işyerlerimiz bize teslim edilmedi"
Basın açıklamasının ardından bir grup esnaf ANKA Haber Ajansı’na konuştu. Esnaf Soner Çinkaya, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un 2023 yılının Ocak ayında hurdacıları ziyaret ettiğini belirterek, "Ziyaret ettiğinde hatta TOKİ’nin orada basın açıklaması yaptı kendisi. 1. etabın teslimini 2023’ün Mayıs ayında yapacaklarını ‘hak sahiplerine vereceğiz işyerlerini’ taahhüdünde bulunmasına rağmen maalesef kooperatif ve oda başkanı yönetimi tarafından bize teslim edilmedi. 2023’ün Mayıs ayından beri bizim işyerlerimize bir tane çivi çakılmamıştır, bomboş bekliyoruz. 2. etabın projesini getirip 1. etabın içine soktular, biz mağdur edildik. Yoksa o gün bize teslim edilmiş olsaydı bugün ödeyeceğimiz rakam 3 milyondu, belki de borcumuz yoktu" dedi.
Esnaf Muttalip Çelik de “Devlet olduğu için, ‘devlet sağlamdır’ dedik, inandık ve girdik bu işe. Bize ‘esnaflar burada dükkan sahibi olacak’ dediler. 1. Etapta haklıydılar, belli bir sistem vardı herkese eşit şekilde dağıtıldı. 2. Etap girdikten sonra, rant çoğaldıktan sonra kooperatif başkanı ve etrafındakilere peşkeş çekilerek kurasız verildi. Burada acayip bir adaletsizlik var. Bugünün hesabıyla 600 metrekare kapalı bir yeri en fazla 5 milyona yaptırırsın. Bizim ödediğimiz ve ödeyeceğimiz parayı toplasan enflasyon değerinde 30 milyon lirayı geçiyor. Burada çok büyük bir yolsuzluk var. Bunun temizlenmesi lazım. Haksızlık karşısında susan Allah ne diyor ‘dilsiz şeytandır’ diyor. Ayettir bu ‘Onlar ki bir haksızlığa uğradığında hep birlikte karşı koyarlar’ der yüce Rabbim. Burada birlik olma zamanı. Burada Reis’ten, Murat Kurum’dan rica ediyorum. Bunu ortaya çıkarsınlar. Bizim gücümüz yetmiyor. Bizim bu parayı ödeyecek gücümüz yok” sözleriyle yaşadıklarına tepki gösterdi.
"Sayın Cumhurbaşkanımıza sesleniyoruz, sesimizi duysun çok zor durumdayız. Bizim derdimiz adaletin sağlanması"
Esnaf Bayram Durgut da şöyle konuştu:
“Bizden sonra 2. Etap olacağı söylenmedi bize, sonra 2. Etabı dahil ettiler. 2. Etabın altyapı maliyetlerinden dolayı birleştirmek istiyorlar. Buradaki şey sadece oyun, amaç maliyetleri bir araya getirmek. Birinci etabın ihalesi yaklaşık bir buçuk milyon liraya yapılmışken 2. Etabın ihalesi 5 buçuk milyon civarında yapıldı. Yani biz bu dükkanları alırken bir buçuk milyon bedel ile aldık. Bugün ise 1. ve 2. etabın ödemelerinin eşit alınması isteniyor oda tarafından. Biz ödemeleri yaptık hala da yapıyoruz. Burada çok büyük bir haksızlık var. Bunu yoldan geçen insana sorsanız direkt hak verecektir. Mahkememiz de devam ediyor. Buradan Cumhurbaşkanımıza sesleniyoruz, sesimizi duysun çok zor durumdayız. Olayları kağıt üzerinden aşamıyoruz. Konuyla ilgili bakanlığımız Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’dan da ilgi ve alaka bekliyoruz. Sadece bizim derdimiz adaletin sağlanması. Bugün 5 buçuk milyon liralık ihale ile bir buçuk milyon liralık ihalenin bedeli aynı değildir. Ödeme kesinlikle aynı olamaz, bunu kimse kabul edemez. Biz bu iş için buradayız. Bu yüzden hakkımızı arıyoruz.”
"Tırını sattı, evini sattı, evdeki altınını, ziynet eşyalarını bozdurdu ve buraya yatırdılar. Bu insanları mağdur bıraktılar"
Esnaflardan Özcan Aksoy da "Biz buraya TOKİ aracılığıyla girdik, kooperatif olarak girmedik. TOKİ bizi muhatap almıyor. Oda başkanı gidiyor anlaşmaları yapıyor, hiçbir esnafın haberi yok, çıkan meblalardan esnafın haberi yok. Bayramdan önce bayramdan sonra verilmek üzere 2 milyon 860 bin lira para istendi. Burada 1. Etaptaki bütün esnaflar orta tabakalı; tırını sattı, evini sattı, evdeki altınını, ziynet eşyalarını bozdurdu ve buraya yatırdılar. Bu insanları mağdur bıraktılar. Hiçbir anlaşmada, sözleşmede bizleri çağırıp ön bilgi vermiyorlar. Hiçbir konuda bize bilgi vermiyorlar. Bundan dolayı çok mağduruz. Bu işin sonu nereye giderse gitsin TOKİ de bizleri muhatap alsın. Buradaki insanlar, aç sefil. İşsizlikten ve ekonomik krizden dolayı zaten çok zor durumdayız. Adalet istiyoruz, ‘hak hukuk adalet’ diyorum" ifadesini kullandı.
"Burada çok büyük bir adaletsizlik var"
1. Etap kapsamında bir dükkan alan müteahhit ve mali müşavir Murat Küçük de "Burada çok büyük bir adaletsizlik var" diyerek şunları söyledi:
"2019 yılında bu insanlar hepsinin parasını ödediler ve 134 dükkan olarak burası kuruldu. 2021 yılında da 189 milyon liraya ihale yapıldı. Dolayısıyla bir dükkanın maliyeti bir milyon 400 bin lira civarındayken bunlar 2. Etap çıkarttılar. 2. Etap’ta 123 dükkan var ve 833 milyon liraya ihale oldu. İstediğimiz sadece şu. 2019 yılında ilk ödemeleri yaptık. Memura endeksli fiyatlar arttığı için 1. Etap’ın şu anda ödeyeceği rakam 6-7 milyon lira; 2. Etap’ın da 25 milyon lira civarındayken ikisini bir edip bize ‘onların parasını da siz vereceksiniz’ diyorlar. Biz de bunu kabul etmiyoruz. Bu bir hırsızlıktır bu bir yolsuzluktur. Biz buradan Murat Kurum’a, TOKİ Başkanı’na sesleniyoruz. Bizim haksızlığımızı çözsünler. Biz sonuna kadar haklıyız."
"O güne kadar esnaf olmayan kişiler odaya ve kooperatife kayıt yaptırılarak buradan işyeri sahibi olmuşlar"
Esnafların avukatı Ali Erdem Gündoğan ise süreç hakkında şu ifadelere yer verdi:
"Bugün buradaki esnafın toplanma nedeni yıllardır biriktirdikleri paralarla TOKİ’nin yapmış olduğu iş yerlerini satın almışlardır. İş yerlerini satın aldıkları zaman tabi ikinci etap, üçüncü etap yapılacağı söylenmemiştir. Esnaflar da yıllarca biriktirmiş oldukları paraları buraya yatırmışlardır ve halen ödeme yapıyorlar. 2019 yılında işyerlerine kayıt yaptırmışlar ve peşine 2020 yılında 2. Etap çıkarılmış. Bu etaba alınan esnafların yüzde 90’ı bu Hurdacılar Sitesi’nde esnaf değil. O güne kadar esnaf olmayan kişiler odaya ve kooperatife kayıt yaptırılarak buradan işyeri sahibi olmuşlar. Buradaki esnafın en büyük tepkisi kooperatif başkanına ve oda başkanına. Yıllardır aynı kişi yapıyor ve bu kişi kooperatifin genel kurulu yapıldığı zaman belli maddeler koyuyorlar. Bu maddelerin çoğundan da esnafın haberi yok. Bir kısım iddialar da var. Biz karşı çıktıktan sonra bunlar eklenmiş ya da karşı çıktığımız halde tutanaklara geçmiyorlar. Nedir bunlar? 1. ve 2. etapların altyapı ve üstyapı giderleri arasında çok büyük fark varken ‘hayır siz bunları birleştirin, ortak ödeyeceksiniz’ diyorlar. Böyle olunca 1. Etap esnaflarının ödeyeceği para artıyor. İnsanlar buna isyan ediyor. Biz dava açtık bununla ilgili dava hala devam ediyor. Dava sonucunu bekliyoruz. Ama buradaki insanlar ‘benim hakkım neyse onu ödeyim. Hakkım olmayan yerin parası neden bana zorla ödettiriyorlar’ diyorlar, isyanları bu yüzden."
Oda başkanı iddiaları yalanladı
İddialar hakkında ANKA Haber Ajansı'na konuşan Ankara Hurdacılar Esnaf Odası Başkanı İrfan Çinkaya da durumun kanunlara uygun şekilde gerçekleştiğini söyleyerek, "Plandan ve projeden anlamayan insanların iddiası bunlar. Biz TOKİ ile protokol yaptık 1. etabın ardından da 4 ay sonra 2. etabın protokolünü yaptık tek proje kapsamında. Zaten bütün herşey olağan genel kurul kararında oy birliği ile alındı. Burada bu insanların sorunları ilk etabın devalğasyona uğraması. Bedavaya dükkan amak istiyorlar. Adaletsiz hiçbir şey yok. Polemik yaratmaya çalışıyorlar. Yargıda devam eden bir süreç var zaten" ifadesini kullandı.
