Afganistan’ın ilk Dışişleri Bakanı, gazeteci-yazar Mahmud Tarzi’nin Türkiye’de yaşayan torunu Ömer Tarzi, muhalif.com’dan Leyla Emeç Tavşanoğlu'na Afganistan’ın dünü, bugünü ve yarınına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Tarzi, dedesi Mahmud Tarzi'nin 5 erkek çocuğunun da Türkiye’ye yerleştiğini, Afganistan'da Mahmud Tarzi Kültür Vakfı kurduklarını ve bu vakıf sayesinde öğrencilere burs imkanı sağladıklarını, ancak güvenlik gerekçesiyle 2009'dan sonra ülkesine gidemediğini anlattı.
Tarzi, Çin’den başlayıp Avrupa’ya giden ticaret yolunun tam ortasında yer alması nedeniyle Afganistan’ın tarih boyunca İngilizler tarafından "ezme ve yok etme" siyasetine maruz kaldığını söyledi.
Afganistan’da 1700’lü yılları İngiltere ve Rusya’nın paylaştığını belirten Tarzi, “Buna ben 'Birinci Büyük Oyun' diyorum. Şimdi 'İkinci Büyük Oyun'dayız. Çin’in ve ABD’nin gelişi. Burada sadece aktörler değişti. Rusya ve İngiltere oyundan çıktılar, oyuna ABD ve Çin girdi. Bu ülkelerin ikisi de sessiz, fakat çok hızlı acımasız bir mücadele içindeler. Bunu da Afganistan’ın doğal ve zengin kaynakları için yapıyorlar. Yani 'İkinci Büyük Oyun' şu anda oynanıyor. Aktörler değişti; o kadar” diye konuştu.
"BU SÜRECİN BÖYLE GİTMEYECEĞİ KONUSUNDA BİR İYİMSERLİĞİM VAR"
ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi ve ardından Taliban’ın yönetimi ele geçirmesiyle ilgili de konuşan Tarzi, Afganistan’tan gelen mesajların umut verici olduğunu belirtti.
Tarzi, şöyle konuştu:
“ABD’nin çekilmesinden sonra artık her şey Afganlının elinde. Yani bizim tabirimizle top Afganlıda. Bu çok önemli. Afganistan’dan gelen mesajlar umut verici. Afgan kadınlar, ellerinde pankartlarla Kabil’de, Herat’ta yürüyüşler yaptı. Pankartlarda 'Kadınların kabul edilmediği bir ortamda devleti kabul etmeyiz', 'Kuzeyde Mezar-ı Şerif’ten güneyde Kandahar’a kadar bütün kadınlar beraberiz' yazıyordu. Bu çok önemli.
Ancak bir lider, bir yönetici, bir grup olmazsa bu isteklerin yerine gelmesi olmayabilir, uzayabilir, olursa bile sakat olabilir. Ama Afgan insanı, kadınıyla erkeğiyle, istiklaline, ailesine, vatanına, toprağına ve kendi ölçüsündeki rahat yaşamına çok önem verir. Dolayısıyla bu sürecin böyle gidemeyeceği konusunda bir iyimserliğim var."
"UYUŞTURUCU KULLANMA YAŞI YEDİ'YE KADAR DÜŞMÜŞ"
Dünya afyon üretiminin yüzde 90’dan fazlasına sahip ve uranyum, lityum, bor, bakır, zümrüt başta olmak üzere değerli taşlar gibi trilyarlarca dolarlık doğal kaynak zenginliğine sahip olan Afganistan’ın pek çok kişinin ve gücün iştahını kabarttığını söyleyen Tarzi, sözlerine şöyle devam etti:
“Afganistan’da milyar milyar değerler var. Dolayısıyla bu zenginlik pek çok kişinin, gücün iştahını kabartır. Bir de bölüşmenin getirdiği kavgaları ortaya koyuyor. Ben bunları tabii olaylar diye görüyorum. Fakat, Afganistan’ın en önemli olayı afyon. Bu konuya 'İki Kral Bir Lider” kitabımda detaylı bir sayfa ayırmıştım. Kitabı yazdığım yıldan bugüne kadar ölçeklerde maalesef değişmeler oldu. Şu anda Afganistan’da uyuşturucu kullanma yaşı yedi-dokuza kadar düşmüş. Bir de en korkuncu, hamile kadınlarda ağrı kesici olarak afyonun kullanım yüzdesi artmış. Bu da anne karnındaki bebeği de doğal olarak etkiliyor.”
