İnsanlığı tehdit eden Covid-19'un görülmeye başlandığı 2020 yılının başından 2021’in haziran ayının sonuna kadar, dünyada ve Türkiye’de pandeminin önlenmesi için alınan önlemlere bağlı yaşanan zorluklara karşı çeşitli ekonomik önlemler alındı. DİSK'in araştırma birimi DİSK-AR da ülkelerin açıkladığı ekonomik paketler ve alınan önlemler için bütçelerden ayrılan kaynaklarla ilgili bir araştırma yaptı.
PAKETLER İKİ TEMEL BİLEŞENDEN OLUŞUYOR
DİSK-AR'ın hazırlanan rapora göre; pandemi ile mücadele kapsamında hazırlanan destek paketleri, iki temel bileşenden oluştu. Birincisi, doğrudan vatandaşlara dönük nakit harcama ve dolaylı desteklerden; ikincisi ise işletmelere, şirketlere ve bankalara sağlanan finansman desteklerinden ve çeşitli mali kolaylıklardan oluştu.
ZENGİN ÜLKELER İLE BÜYÜK UÇURUM VAR
Raporda, Covid-19 ile mücadeleye yönelik yapılan harcamalar ve yapılan destekler açısından ülkeler arasında büyük uçurum olduğu belirtildi. Zengin ülkeler milli gelirlerine oranla vatandaşlarına daha fazla nakit harcama ve dolaylı gelir desteği sağlarken yoksul ülkelerin desteklerinin milli gelirlerine oranı çok daha sınırlı kaldı.
Zengin ülkeler GSYH’lerinin ortalama yüzde 17,3’ü kadar nakit harcama ve dolaylı gelir desteği ortaya koyarken orta gelirli ülkeler GSYH’lerinin yüzde 4,1’i ve yoksul ülkeler ise yüzde 2’si kadar destek sağlayabildi.
TÜRKİYE'DEKİ DESTEK, GSYH’NİN YÜZDE 2,7 Sİ DÜZEYİNDE KALDI
Türkiye’nin vatandaşlara dönük Covid-19 harcamaları, sağlık harcaması, nakit harcama ve dolaylı gelir desteği dahil, GSYH’sinin yüzde 2,7’si düzeyinde gerçekleşti. Bu oran, Yunanistan’da yüzde 21,1 ve Yeni Zelanda’da yüzde 19,3 oldu. 10,7 milyon nüfusa sahip Yunanistan, toplam 38,9 milyar dolar, 4,9 milyon nüfusa sahip Yeni Zelanda 40,4 milyar dolar nakit harcama ve dolaylı gelir desteği sağlarken 84 milyon nüfusa sahip Türkiye yalnızca 19 milyar dolar tutarında nakit ve dolaylı gelir desteği sağladı.
HÜKÜMET DESTEKLERİ SINIRLI KALDI
Hazırlanan rapora göre; Türkiye tarafından sağlanan nakit gelir desteğinin büyük bölümü İşsizlik Sigortası Fonu, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu ile “Biz Bize Yeteriz Türkiye’m” isimli kampanyadan karşılandı. Dolayısıyla doğrudan hükümet destekleri çok sınırlı düzeyde kaldı. Türkiye’de Covid-19’un sosyal ve ekonomik etkileriyle ilgili toplam ekonomik ve mali desteklerin çok büyük bölümü vatandaşa değil işletmeler, şirketler ve bankalara sağlanan kolaylıklardan oluştu.
TÜRKİYE’NİN PAYI BİNDE 2
Covid-19’un ekonomik ve sosyal etkilerine karşı zengin 10 G20 ülkesi 8,3 trilyon dolar, orta gelirli 10 G20 ülkesi 1,3 trilyon dolar, yüksek gelirli diğer 26 ülke 666 milyar dolar, orta gelirli 82 ülke 317 milyar dolar ve yoksul 59 ülke ise 49 milyar dolar ek nakit harcama ve dolaylı destek sağladı. Covid-19’a yönelik 10,4 trilyon dolarlık küresel ek harcama ve dolaylı gelir destekleri içinde Türkiye’nin payı, binde 2 (19 milyar dolar) civarında kaldı.
