Kolombiya'da FARC ile hükümet arasında 52 yıllık iç savaşı bitirmek için imzalanan barış anlaşması referandumda reddedildi. Sürpriz sonucun ardından hükümet ve örgütten yeniden görüşme sinyalleri geldi.

Kolombiya halkı, hükümet ile Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) arasında varılan barış anlaşmasına onay vermedi. Hükümetin bir hafta önce FARC ile imzaladığı barış anlaşmasının halkın onayına sunulduğu referandumdan çok az farkla "hayır" oyu çıktı. Halkın yüzde 50,24'ü anlaşmaya "hayır" dedi Sandıkların kapanmasından yaklaşık iki saat sonra açıklanan resmi olmayan sonuçlara göre, yaklaşık 13 milyon Kolombiyalının oy kullandığı referandumda halkın yüzde 50,24'ü anlaşmaya "hayır" dedi. Sonuçların belli olmasının ardından "Hayır" kampanyasının merkezinde toplanan çok sayıda Kolombiyalı sevinç gösterisinde bulundu. Hükümet ile FARC arasında imzalanan anlaşma 52 yıldır güvenlik güçleri ile Marksist-Leninist FARC gerillaları arasındaki çatışmaları bitirmeyi öngörüyordu. Anlaşmaya göre FARC silah bırakacak, siyasi bir yapıya bürünecekti. Kırsal bölgelerdeki halkın barış anlaşmasına karşı çıktığı belirtiliyordu Referandumdan önceki kamuoyu yoklamaları "evet" oylarının yüzde 66 gibi yüksek bir oranla önde gittiğini gösteriyordu. Ancak anketlerin büyük şehirlerde yapıldığı, özellikle FARC şiddetinin görüldüğü kırsal bölgelerdeki halkın barış anlaşmasına karşı çıktığı belirtiliyordu. Kolombiya’da 1964'ten bu yana FARC ile hükümet arasında süren iç çatışmalarda 250 bine yakın kişinin öldüğü, 6 milyon kişinin yerlerinden olduğu belirtiliyor. Anlaşmaya "hayır" diyenlerin esas gerekçesinin metinde yer alan bazı hükümler olduğu ifade ediliyor. Bunların başında FARC gerillalarının kurulması öngörülen özel mahkemede suçlarını itiraf etmeleri halinde hapis cezası yerine bir çeşit “kamu hizmeti” ile topluma entegre edilmesini sağlayacak maddeler geliyordu. Yeniden görüşme sinyalleri Kolombiya’da halkın hükümet ile gerilla örgütü FARC arasındaki barış anlaşmasını beklenmedik şekilde reddetmesinin ardından hem hükümet hem de örgütten yeniden görüşme sinyalleri geldi. Kolombiya hükümeti ile FARC arasında 4 yıl süren müzakerelerin ardından geçen hafta imzalanan barış anlaşmasına halkın çok az farkla onay vermemesi üzerine Devlet Başkanı Juan Manuel Santos, televizyondan canlı yayınlanan konuşmasında halkın "hayır" cevabını ve yenilgiyi kabul ettiğini açıkladı. Santos, barışı aramaya devam edeceğini belirterek, FARC ile 4 yıl boyunca barış görüşmelerini sürdüren müzakere ekibini örgüt liderleri ile yeniden görüşmeleri için hemen Küba'ya göndereceğini bildirdi. Santos, ayrıca barış anlaşmasına "hayır" görüşünü savunanların lideri eski Devlet Başkanı Alvaro Uribe dahil ülkedeki diğer kesimlerle yeniden müzakerelere başlamaya bugünden itibaren görüş alışverişi yapacağını duyurdu. Santos, "Bu oylama, Kolombiya'nın istikrarını etkilemeyecektir. Vazgeçmiyorum. Görevimin son dakikasına kadar barışı aramaya devam edeceğim." dedi. FARC tarafından da görüşmelere devam etme sinyali geldi. Örgütün sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, "Kalplerimizdeki sevgi çok büyük. Sözlerimizle ve eylemlerimizle barışa ulaşabiliriz." ifadesine yer verildi. FARC lideri Rodrigo Londono da referandumda barış anlaşmasına "hayır" çıkmasına rağmen örgütün barış arzusunun devam ettiğini belirtti. "Timochenko" olarak bilinen Londono, "FARC, geleceği inşa etmek için sadece sözleri silah olarak kullanmaya olan niyetini tekrar etmektedir. Barış hayali kuran Kolombiya halkı bize güvensin, sonunda zafer barışın olacak" açıklamasını yaptı. Belirsizlik oluştu Hem hükümet kanadı, hem de FARC'ın açıklamaları doğrultusunda ağustos ayında ilan edilen ateşkesin devam edeceği belirtiliyor. Ancak 4 yıllık görüşmelerin ürünü olan barış anlaşmasının reddedilmesinden sonra Kolombiya hükümetinin nasıl bir yol izleyeceği henüz tam olarak bilinmiyor. Kolombiya Devlet Başkanı Santos, halkın sürpriz şekilde onay vermediği anlaşmanın oylandığı referandum öncesindeki açıklamasında, "hayır" çıkması halinde bir B planı bulunmadığı, bunun yeniden savaşın başlaması anlamına geleceğini söylemişti. Ancak "hayır" sonucunun ardından yeniden müzakere zemini arayacağını ve muhalefet ile istişare edeceğini açıklaması gözleri muhalefete çevirdi. Eski Devlet Başkanı Alvaro Uribe'nin öncülük ettiği "hayır" kanadı, barış anlaşmasıyla örgüte çok fazla taviz verildiğini savunuyordu. Özellikle FARC üyelerinin yargılanması için kurulması öngörülen özel mahkemede örgüt üyelerinin suç işlediklerini kabul etmesi durumunda hapis cezası almayacak olması halkın büyük bölümünün tepkisini çekiyordu. "Örgütün işlenen onca suçun ardından ceza almadan kurtulacak" olmasını eleştiren "hayır" tarafları bunu kabul edilemez buluyordu. Hükümet ile FARC arasında yeniden bir müzakere sürecinin başlaması halinde müzakerelere Kolombiya muhalefetinin tam olarak dahil olup olmayacağı, olursa muhalefetin taleplerine FARC'ın nasıl karşılık vereceği belirsizliğini koruyor. Anlaşmaya nasıl gelinmişti? Kolombiya'da sosyal adalet, arazi reformu ve işçi hakları gibi ideallerle 1964'te kurulan Marksist-Leninist devrimci gerilla örgütü FARC ile Kolombiya ordusu arasındaki çatışmalar dünyanın en uzun süren iç savaşı olarak kabul ediliyor. Son 52 yılda 250 bin kişinin ölümü, 6 milyon kişinin yerlerinden olmasına yol açan çatışmaları durdurmak için hükümet ile örgüt arasında birçok kez barış görüşmeleri yapılmış ancak hepsi başarısızlıkla bitti. 2000'li yıllarda ABD'nin de mali ve askeri desteğiyle örgüte askeri açıdan büyük darbe vurulması, lider kadrosunun büyük bölümünün öldürülmesi, böylece örgütün kan kaybetmesiyle 2012'de Küba'da yeniden hükümet ile FARC arasında görüşmeler başladı. Son 4 yıldaki görüşmeleri ardından geçen hafta Kolombiya'nın Cartagena kentinde BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve birçok Latin Amerika ülkesinin liderinin katılımıyla "tarihi" olarak nitelendirilen anlaşmaya imzalar atıldı. Kolombiya Devlet Başkanı Santos ile FARC lideri Timochenko'nun imzaladığı 297 sayfalık anlaşmaya göre, sayıları 7 bin civarında olduğu söylenen FARC gerillaları 6 ay içinde BM gözetiminde silahlarını bırakacak ve siyasi bir yapıya dönüşecekti. Kurulacak özel bir mahkeme FARC üyelerini yargılayacak, suçunu kabul eden kişilere hapis yerine bir tür "kamu hizmeti" cezası verilecek, böylece gerillaların topluma dahil edilmesi projesi yürütülecekti. Ayrıca, 2018'de yapılacak Kongre seçimlerinde FARC'a yeterli oyu alamasa bile mecliste temsil imkanı tanınacaktı. Her yıl uyuşturucudan milyarlarca dolar gelir elde ettiği belirtilen FARC, uyuşturucu ticaretine son verecekti. "Hayır" sonucu sürpriz Kolombiya halkından referanduma katılanların yüzde 50,2'si bu anlaşmaya "hayır" dedi. Son güne kadar ülkede yapılan anketlerin tamamı "evet" oylarının ezici çoğunlukta olduğunu gösteriyordu. Ancak kamuoyu yoklamalarının daha çok büyük şehirlede yapıldığı, küçük kentlerde ve FARC şiddetinin çokça görüldüğü kırsal kesimde anket çalışması yapılmadığı belirtiliyordu. Bu nedenle anlaşmaya onay çıkmaması "sürpriz" olarak değerlendiriliyor. Bunun dışında referanduma katılım oranının düşük kalması da "hayır" oyu çıkmasının nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. Katılımın düşük kalmasının nedenlerinden birinin de özellikle ülkenin kuzey kıyılarını etkileyen kasırga ve kötü hava koşulları olabileceği ifade ediliyor. 47 milyon nüfuslu Kolombiya'da halkın sadece yaklaşık 13 milyonu oy kullandı. Referanduma yüzde 50,2 "hayır", yüzde 49,8 "evet" oyu çıktı. Aradaki farkın yalnızca 60 bin civarında olduğu hesaplanıyor.