CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, kurbanlık fiyatları ile ilgili; “Türkiye’nin durumu, 2015 yılında bir binek otomobil alınan fiyata bugün bir büyükbaş hayvan alınan noktaya gelmiş. Bir adet kurbanlık büyükbaş hayvan üzerinden yine mukayese yaptığımızda üç dönümden kuru tarımda bir ton buğday alınır. Bir ton buğdaya bir büyükbaş hayvan değil, küçükbaş hayvan dahi alınamıyor. Öyle olunca çiftçi gelirlerinin ne kadar düştüğünü ve bu bağlamda tarımdaki sorunların ne kadar ağırlaştığını buradan görmek de olası" dedi.
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde TBMM’de kurbanlık fiyatları ile ilgili basın toplantısı düzenledi. Gürer'in açıklamaları şöyle:
"2015 YILINDA BİR BİNEK OTOMOBİL ALINAN FİYATA BUGÜN BİR BÜYÜKBAŞ HAYVAN ALINIYOR"
"Kurban Bayramı yaklaşıyor. Doğal olarak kurban pazarları da oluştu. Buralarda hayvan satışları da başladı. Kurban fiyatlarına baktığımız zaman; 2020 yılında 45 kiloluk bir hayvan bin 35 liradan satılıyordu, 550 kiloluk büyükbaş hayvan ise 13 bin 200 liradan satılıyordu. 2021 yılında 45 kiloluk bir hayvan bin 350 liraya, 550 kiloluk büyükbaş hayvan da 15 bin 600 liraya çıkmıştı. 2022 yılında 45 kiloluk bir hayvanın fiyatı 2 bin 790 lira olurken, 550 kiloluk bir hayvan da 17 bin 600 liraya gelmişti. 2023 yılına geldiğimizde ise küçükbaş hayvanın satış fiyatı 7 bin lirayla 12 bin lira aralığında değişiyor, büyükbaşta ise 70 binle 120 bin lira aralığına çıkmış durumda. 2015 yılında bir binek otomobil alınan fiyata bugün bir büyükbaş hayvan alınan noktaya Türkiye'nin durumu gelmiş. Bir adet kurbanlık büyükbaş hayvan üzerinden yine mukayese yaptığımızda üç dönümden kuru tarımda bir ton buğday alınır. Bir ton buğdaya bir büyükbaş hayvan değil, küçükbaş hayvan dahi alınamıyor. Öyle olunca çiftçi gelirlerinin ne kadar düştüğünü ve bu bağlamda tarımdaki sorunların ne kadar ağırlaştığını buradan görmek de olası.
Asgari ücretli 2022 yılında geliri ile 2 adet kurban alabilirken, bu yıl bir adet kurban alamıyor. Kurbandaki kesim miktarlarına baktığımız zaman da 2018 yılında 866 bin 143 büyükbaş hayvan kesimi yapılmış. Bu küçükbaş da ise 2 milyon 682 bin 612. Bu rakamlar bakanlığa sorduğum sorulardan aldığım yanıtlardan. Yine 2021 yılında büyükbaş kesimi 982 bin 403 baş yapılırken, küçükbaş 2 milyon 719 bin 874 olarak gerçekleşmiş. 2018 yılında 3 milyon 549 bin 325 baş hayvan kesime giderken, 2021 yılında 3 milyon 702 bin 777 baş hayvan kurban olarak kesime gitmiş. Geçen yıl bakana sorduğumuzda ise rakam vermedi. Ama 2021 yılında Et ve Süt Kurumu, üreticinin elinde kalan 386 baş hayvanın kilosunu 42 liradan almış.
"KÜÇÜKBAŞ HAYVAN DERİSİ ARTIK KURBANLARIN GÜNDEMİ OLMAKTAN ÇIKMIŞTIR"
Kurban Bayramı geldiğinde ülke genelinde en çok konuşulan konulardan biri de küçükbaş hayvanın derisiydi. Bunun için çok ciddi tartışmalar oluşmuştu. Türk Hava Kurumu dışında farklı dernek, vakıf, camiler küçükbaş hayvan derisini alıyordu. Şimdi camilere ya da derneklere deniyor ki, 'bize küçükbaş hayvan derisi getirmeyin çünkü artık küçükbaş hayvan derisi çöpe gidiyor. Öyle olunca değeri yok.' Türkiye'nin Rusya'yla yaşadığı uçak krizinden sonra Rusya'nın uygulamaya başladığı ambargolardan biri de bu deri olayında ortaya çıkmış ve kürk yapımı için Rusya'ya gönderilen küçükbaş hayvan derileri değer kaybedince de ülkemizde bununla ilgili alan daralmıştır. Buradaki olay, bunun yerine farklı materyallerin geçmiş olması ve böylece küçükbaş hayvan derisi artık kurbanların gündemi olmaktan çıktı.
"KURBAN BAĞIŞI KABUL EDEBİLMEK İÇİN İZİN ALINMAKTA MIDIR? İZİN ALAN KURULUŞLAR DENETLENMEKTE MİDİR?"
Ülkemizde son dönemde vekaletle kurban kesimine yönelik yoğun bir alan oluştu. Yolda giderken bakıyorsunuz afiş asılmış, 'Kurbanınızı bize verin, vekalet yoluyla biz keselim.' Bu denetleniyor mu? Burada kurbanlar kesime gidiyor mu ya da bunlar kim? Hangi izinle yapıyorlar? Bunlar için Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz beyin yanıtlaması üzerine bir soru önergesi verdim.
Ülkemizde kurban bayramlarında son yıllarda bağış yolu ile kurban kesimine yönelik önemli bir değişim yaşanmaktadır. Geçmişte kurban derisi THK tarafından toplama izni verilerek; dernek, vakıf, ibadet yerleri ile toplanmaktaydı. Günümüzde ise deri değer bulmayınca deri yerine kurban kesimi için reklamlarla başlatılan çalışmalar devam etmektedir. Bu alanda bir denetim ve kontrol sürdürülmekte midir? Kurban bağışçısı bağışını kurban kesilmek üzere yapmaktadır. Bu bağlamda bağış yaptığı yeri bağışını gereği gibi yerine getirmekte midir bu sorulara açık bilgiler ile yanıt vermelidir.
Ülkemizde kurban bağışı alan ve toplayan; dernek, vakıf, kamu kurumu ya da kuruluş ile kurban bağışı alan yapı sayısı kaçtır? Kurban bağışı kabul edebilmek için izin alınmakta mıdır? İzin alan kuruluşlar denetlenmekte midir? 2022 yılında bağış yolu ile bağış yapılan ve kesilen kurban sayısı kaçtır? 2022 yılı kurban bağışçısı sayısı kaçtır? Toplanan yardım miktarı ne kadardır?
Kurban pazarlarında küçükbaş hayvan 8-10 bin TL arasında bir fiyatlandırılırken bağış tutarı bu fiyatlar çok altında belirlenmektedir. Bu fark olağan mıdır? Diyanet başkanlığı kurban için 5950 TL bağış tutarını duyurmuştur. Bu tutara kurban satışı mevcut olan ilçe ve iller hangileridir? Diyanetin belirlediği miktara kurban alabilmek mümkün değilse kurban kesimi yerine bağışı teşvik edici bu rakamlarla Kurban Bayramının özü olan kurban kesiminden uzaklaşma teşvik edilmiyor mu? Nakdi Kurban Bayramı bağışının teşvikiyle bir yaşam alanında, mahallede alım olanağı sınırlı vatandaşların, ete ulaşımını sağlayacak Kurban Bayramı etinden mahrum bırakılması doğru bir yaklaşım mıdır?
Maddi durumu yeterli olmayan vatandaşların saptanarak et vb. gıda ürünlerinin dağıtılması için il ve mahalleler kapsamında bir çalışma yapılmaktadır? Kurban bağışı toplayarak yurt dışında kesim ve dağıtım sağlayan kişi sayısı kaçtır? Yurt dışında kurban kesimi yapılması için yurt içinde toplanan bağış bedeli ne kadardır? Son beş yılda küçükbaş ve büyükbaş kesimi gerçekleşen hayvan sayısı nedir?”