CHP Kayseri Milletvekili Aşkın Genç, Köy Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin görüşmelerinde yaptığı konuşmada düzenlemenin
imar kanunu ile sınırlı olmadığını, aynı zamanda TMMOB gibi meslek örgütlerini
hedef aldığını belirtti.
Genç’in konuşması şu şekilde:
“Yeni düzenlemedeki yüzde 90 oranı Anayasa Mahkemesi’nin kararını
karşılamıyor”
“Teklifin en tartışmalı noktalarından biri, değer artış payının yüzde 90 olarak
belirlenmesidir. Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği önceki düzenlemede, taşınmazın
artan değerinin tamamı kamuya aktarılmak istenmişti. Mahkeme, bu düzenlemenin
mülkiyet hakkını ihlal ettiğini ve maliklere orantısız bir yük getirdiğini açıkça beyan
etmiştir. Ancak bu yeni düzenlemede getirilen yüzde 90 oranı da Anayasa
Mahkemesi’nin gerekçeli kararını tam anlamıyla karşılamamaktadır. Çünkü değer
artış payının bu kadar yüksek belirlenmesi, maliklerin ekonomik kazanımları ile
üstlendikleri yük arasında ciddi bir dengesizlik yaratmaktadır.
“Ödeme kolaylığı getirilse de yük halen vatandaşların omzuna yığılıyor”
Maddede ‘arsa’ yerine ‘parsel veya parseller’ ifadesinin kullanılması uygulama
kapsamını genişletmektedir. Bu değişiklik, vatandaşların daha fazla yükümlülük altına
girmesine neden olabilir. Ayrıca değer artış payının her yıl yeniden değerleme
oranında artırılması, taşınmaz sahiplerini uzun vadede daha büyük ekonomik
baskılarla karşı karşıya bırakmaktadır. Ödeme kolaylığına yönelik düzenlemeler olsa
da mali yük halen vatandaşların omzuna yığılmaktadır.
“Anayasa’nın öngördüğü yerinden yönetim ilkesine açıkça aykırıdır”
Bu düzenlemenin yerel yönetimlerin yetkilerini kısıtlama yönünde ciddi bir etkisi de
bulunmaktadır. Parsel bazında fonksiyon değişiklikleri gibi konular, halkın taleplerine
göre şekillenen ve yerel yönetimlerin yetki alanında olan kararlardır. Ancak merkezi
idare, bu düzenlemeyle yerel yönetimlerin yetkilerini zayıflatarak kendi kontrolünü
artırmayı hedeflemektedir. Bu durum, Anayasa’nın öngördüğü yerinden yönetim
ilkesine açıkça aykırıdır. Yerel yönetimlerin yetkilerinin tırpanlanması, vatandaşların
yaşam alanları üzerindeki karar alma süreçlerinden dışlanması anlamına gelir.
“Kamu yararı iddiasıyla yapılan düzenlemeler, rant odaklı bir anlayışı teşvik
ediyor”
Düzenleme yalnızca demokratik süreçleri değil, kentleşme ve yapılaşma süreçlerinde
kamu yararını da göz ardı ediyor. Yerel yönetimlerin ve meslek odalarının
işlevsizleştirilmesi, hukukun üstünlüğü ilkesine aykırıdır ve toplumun temsilini
zayıflatmaktadır. Değer artış payının kamu yararına kullanılacağı ifade edilse de bu
kaynakların nasıl ve nerede kullanılacağı konusunda bir şeffaflık bulunmamaktadır.
Kamu yararı iddiasıyla yapılan düzenlemeler, aslında rant odaklı bir anlayışı teşvik
etmektedir. Çevresel sürdürülebilirlik ve kentsel estetik gibi kritik konular tamamen
göz ardı edilmiştir. Örneğin, riskli yapıların dönüşümüne ilişkin maddelerde emsal
artışı sınırları ve değer artış payı muafiyeti gibi detaylar daha açık şekilde
tanımlanmalıdır.
“Bu teklif TMMOB gibi demokratik meslek örgütlerini hedef alıyor”
Sağlıklı yapı stokunu artırmayı hedeflediği belirtilen bu düzenlemeler, uygulanabilirlik
açısından belirsizlikleri içinde barındırmaktadır. Bu düzenleme, yalnızca imar kanunu
ile sınırlı değil, aynı zamanda TMMOB gibi demokratik meslek örgütlerini hedef
almaktadır. Meslek odalarının yetkilerinin kısıtlanması, denetim mekanizmalarının
işlevsiz hale getirilmesi anlamına gelir. Bu tür müdahaleler, yalnızca meslek
örgütlerinin özerkliğine yönelik bir tehdit değil, aynı zamanda demokratik hukuk
devleti ilkelerini de baltalamaktadır. TMMOB ve bağlı odalar, yıllardır çevre ve kamu
yararını önceleyen çalışmalarıyla topluma hizmet etmektedir. Bu yapılar, kamusal
denetim mekanizmalarının temel taşlarıdır ve işlevsiz hale getirilmemelidir.
“Kamu yararı adı altında bireylerin haklarını ihlal eden bu düzenleme kabul
edilemez”
Bu teklif, yerel yönetimleri devre dışı bırakan, vatandaşlarımızın mülkiyet haklarını
zayıflatan ve çevreyi göz ardı eden anlayışla hazırlanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin
iptal kararını tam olarak karşılamayan, demokratik ilkeleri zedeleyen ve kamu yararı
adı altında bireylerin haklarını ihlal eden bu düzenleme kabul edilemez.”