Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yanıtlanması istemiyle verdiği yazılı soru önergesinde şu sorularının yanıtlanmasını istedi:
“Tarım ve Orman Bakanlığı enstitülerinde yapılan çeşit geliştirme çalışmalarında istenen sonucun elde edildiği tohum çeşidi sayısı kaçtır?
Ülke genelinde Bakanlığa bağlı faal olarak çalışan tohum geliştirme enstitüsü sayısı kaçtır ve kapanan enstitü var mıdır?
Tamamen yerli tohumlarımızı kendi kendimize yeterli düzeyde çeşitlendirebilmemiz ve üretebilmemiz için Bakanlığınız tarafından ön görülen süre ne kadardır?”
Önergeye yanıt veren Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Bakanlıklarına bağlı Araştırma Enstitüleri, Üniversiteler ve Özel Sektör işbirliği ile 2004- 2014 yılları arasında yürütülen “Türkiye Fİ Hibrit Sebze Çeşitlerinin Geliştirilmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projesi” ile yerli hibrit sebze çeşitlerinin kullanım oranının son 16 yılda yüzde 10’dan yüzde 60’a çıkarıldığını belirtti.
Bakan Pakdemirli, “Kamu Araştırma Enstitüleri, 6 Üniversite ve Özel Sektörün iş birliği ile yürütülen bu proje kapsamında yazlık sebze (domates, biber, patlıcan, hıyar, kavun, kabak ve karpuz) türlerinde 320 nitelikli hat ve 42 çeşit geliştirilmiş olup, bunlardan 214 hat ve 31 çeşit özel sektöre devredilmiştir” dedi.
YERLİ TOHUM KULLANIM ORANI İLK ETAPTA YÜZDE 30’LARA ÇIKACAK
TÜBİTAK destekli “Kışlık Sebze Yetiştiriciliğinde Hat ve Çeşit Geliştirme” projesinin Aralık 2018 de başladığını ve buproje ile kışlık sebze tohumculuğunda yerli tohum kullanım oranını orta vadede yüzde 30’lara, uzun vadede ise yüzde 50’nin üzerine çıkarılmasının amaçlandığını belirten Bakan Bekir Pakdemirli, son on yılda yapılan ıslah çalışmaları sonucunda Bakanlıklarının araştırma enstitüleri tarafından farklı türlerde 37 adet sebze çeşidi geliştirildiğini ifade etti.
1963’DEN BU YANA 845 TOHUM ÇEŞİDİ GELİŞTİRİLDİ
Tarla Bitkilerinde ise; tamamen kamu kaynakları ile Enstitü Müdürlüklerinde bulunan uzman araştırmacılar sayesinde geliştirilmiş yüzde 100 yerli ve milli çeşit olarak 1963’den günümüze kadar Tarla Bitkilerinde 845 çeşit geliştirildiğini vurgulayan Bakan Pakdemirli, “Ülkemiz genelinde Bakanlığımıza bağlı faal olarak çalışan sebze tohumculuğu alanında 12, tarla bitkileri tohumculuğu alanında ise 21 enstitü bulunmaktadır. Geçmişten günümüze kadar bazı Enstitülerde isim değişiklikleri olmuş lâkin kapanan Enstitü olmamıştır” diye konuştu.
1.2 MİLYON TON SERTİFİKALI TOHUM ÜRETTİK
Bakan Pakdemirli, “Ülkemizde 2020 yılı sertifikalı tohum üretimi 1.242.328 tondur. 2020 yılı sertifikalı tohum ithalatı ise 45.819 tondur. Sertifikalı tohum üretiminin yüzde 96’sı yurt içinde üretilmiştir” ifadelerini kullandı.
TOHUM ISLAH SÜRELERİ
Bahçe Bitkilerinde ıslah süresinin süresi 3 ile 7 yıl arasında, Tarla bitkilerinde ise bir çeşidin ortalama geliştirilme süresinin 12 yıl olduğunu kaydeden Bakan Pakdemirli, “ Çeşidin piyasada söz sahibi olmasıyla birlikte bu süre 15 yıla çıkmaktadır. Yeni biyoteknolojik yöntemlerle çeşit geliştirme süresini 12 yıldan 6 yıla düşürme çalışmaları da devam etmektedir” açıklamasında bulundu.
GÜRER: “TOHUM PAZARININ YÜZDE 49’U YABANCI FİRMALARDA”
Önerge sahibi CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer ise ülkemizde tohum üretiminin yerli, yabancı ve yerli-yabancı ortaklı firmalar tarafından gerçekleştirildiğine dikkat çekerek, “Pazar payına baktığımızda tohum pazarının yüzde 51’i yerli firmaların elinde iken, yüzde 49’u yabancı ve yerli-yabancı ortaklı firmaların elindedir. Çok uluslu yabancı firmaların tohum pazarımızda çok etkili oldukları görülmektedir” diye konuştu.
SERTİFİKALI TOHUM ZORUNLULUĞU
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Ülkemizde yapılan yasal düzenlemeler ile birlikte sertifikalı tohum zorunluluğu ata tohumdan uzaklaşmayı getirmiş ve ata tohum kenara itilerek tohumculuk tamamen yeni bir sürece evrilmiş, ithalat ağırlıklı tohum sektörü gelişmiştir. Ata tohumunun destek dışı bırakılması tohumculuğu tamamen ticari bir olguya dönüşmesinin yolunu açmıştır. Ocak 2021 itibarıyla; tarla bitkilerinde 4.625, sebzelerde 6.536, meyve ve asmada 1.538 ve 232 meyve anacı olmak üzere toplam 12.931 tescilli çeşit sayısı mevcuttur. Yine Ocak 2021 tarihi itibarıyla tarla bitkilerinde 557, sebzelerde 1041, meyve ve asmada 8 olmak üzere toplam 1.606 üretim izinli çeşit vardır. Yerli ve yerel tohum bu bağlamda korunma ve yerel tadı ile geleceğe taşınması sağlanmalıdır” diye konuştu.
İTHAL TOHUM MAĞDURİYETİ
İthal tohumların üretici için ayrı bir sorun olduğuna işaret eden CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, döviz kurundaki artışlara bağlı olarak ithal tohum fiyatlarının da sürekli artmasının, üreticiyi bu anlamda mağdur ettiğini sözlerine ekledi.