CHP’li Emre, TBMM Başkanlığına verdiği araştırma komisyonu kurulması içerikli önergesinde, şu bilgileri paylaştı:
Dernek ve vakıflar sosyal hayatta etkin noktalara geldi
“Kamu otoritesinin dışındaki sivil örgütlenme biçimlerinden olan dernek ve vakıflar, günümüzde hem niceliksel hem de faaliyet alanlarının yaygınlığı açısından etkin noktalara ulaşmıştır.
İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğünün verilerine göre, 31 Ekim 2021 tarihi itibariyle Türkiye genelinde faal dernek sayısı 121 bin 915 iken, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Vakıflar Genel Müdürlüğünün yıllık faaliyet raporunda yer alan bilgilerdeki vakıf sayısı ise 59 bin adet mazbut, 255 mülhak, 5.388 yeni ve 167 cemaat olmak üzere 64 bin 810’dur.
Yüzyıllardır süre gelen vakıf geleneği ile geçen yüzyılla birlikte dayanışma ve örgütlenme yollarından biri olan dernekler; eğitimden sağlığa, çevre sorunlarından tarıma ve ekonominin diğer alanlarına kadar istisnasız her alanda çalışmalar yürütmektedir.
En önemli sınavları siyasi organizasyonların parçası olmamak
Bu oluşumların günümüzde karşı karşıya olduğu en önemli sınav, kuruluş amaçlarının dışına çıkıp sivil niteliklerini yitirerek, başta siyasi iktidarlar olmak üzere çeşitli siyasi organizasyonların parçası haline gelmemektir. Ne yazık ki bu sınavdan başarılı çıkan vakıf ve dernek sayısı oldukça azdır.
Vakıf ve derneklere son yıllarda yöneltilen eleştiri ve tepkiler de bu bağlamda gündeme gelmekte, özellikle mali kaynaklara erişim yolları kamuoyunda yoğun olarak tartışılmaktadır.
Erdoğanlı, Albayraklı, Altunlu dernek ve vakıflar
Son olarak yöneticileri içinde AKP iktidarının temsilcileriyle akrabalık ya da siyasi bağı bulunan Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA), Türkiye Gençlik ve Eğitim Hizmet Vakfı (TÜRGEV), ENSAR Vakfı, Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM), ÖNDER İmam Hatipliler Derneği, İlim Yayma Cemiyeti ile Türkiye Teknoloji Tanıtım (T3) Vakfı’na ilişkin gündeme gelen, ‘kamu kaynaklarının aktarıldığı’ tartışması, söz konusu kanaati güçlendirmiştir.
Süregelen iddialara paralel geçen ay kamuoyuna belgelerle yansıyan bilgilere göre, Yüksek İstişare Kurulu üyeleri arasında AKP Genel Başkanı ve aynı zamanda cumhurbaşkanı olan Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Necmettin Bilal Erdoğan’ın yer aldığı TÜGVA ile Yönetim Kurulu Başkanlığını, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un eşi Fatmanur Altun’un yaptığı, yönetim kurulu üyeleri arasında Recep Tayyip Erdoğan’ın kızı Esra Albayrak’ın bulunduğu TÜRGEV’e, çeşitli kamu kuruluşlarından sınırsız imkânlar sağlanmıştır.
Aktarılan kamu kaynaklarının miktarı ne kadar?
Yukarıda ifade ettiğimiz diğer dernek ve vakıfları da kapsayan bu imkanların sadece İstanbul’da, büyükşehir belediyesinin AKP iktidarınca yönetildiği 2014-2018 tarihlerini kapsayan dönemde yarım milyarı bulduğu kaydedilmektedir. Söz konusu vakıf ve derneklere, İstanbul’un çeşitli yerlerinde arazi ve bina tahsisinin yanı sıra çeşitli bina tadilatlarının yapılması ya da kira bedellerinin ödenmesi yoluyla kullanımlarına verilmesi de gerçekleşmiştir.
Bu dernek ve vakıfların birçoğunun Türkiye genelinde örgütlü olduğu göz önüne alındığında diğer illerde sağlanan imkânlarla birlikte aktarılan mali kaynakların boyutunun, bazı bakanlıkların bütçesini geçtiğine kuşku yoktur.
‘Devlete sızma’ iddiaları da araştırılmalı
TÜGVA ile TÜRGEV başta olmak üzere AKP güdümündeki vakıf ve derneklere ilişkin basına yansıyan son belgelerde, yüksek miktarda mali kaynak aktarımının yanı sıra tıpkı Fethullah Gülen Cemaati’nde olduğu gibi devlete ‘sızma’ faaliyetlerinin yürütüldüğü de ortaya çıkmıştır. Bu yapılarla ilişkili olan birçok kişinin ordu, emniyet, adliye ve çeşitli kamu kurumlarına referansla girişler yaptığı kaydedilmektedir.
Yukarıda ifade ettiğimiz AKP güdümündekiler başta olmak üzere Türkiye genelindeki tüm vakıf ve derneklere son 10 yılda aktarılan mali ve ayni kaynakların ortaya çıkartılması; bu kaynakların hangi amaçlar doğrultusunda harcandığının belirlenmesi; bazı dernek ve vakıfların devlette kadrolaştığı iddialarının açıklığa kavuşturulması ve ihtiyaç duyulan tedbirlerin Yüce Meclisimizce tespiti amacıyla bir Meclis Araştırması açılması yerinde olacaktır.”