Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, söküm için Brezilya’dan Türkiye’ye doğru yola çıkan asbestli Nae Sao Paulo savaş gemisi ile ilgili “Tehlikeli Madde Envanter Raporunun Bakanlığımıza sunulmaması nedeniyle; NAE Sao Paulo isimli gemi için verilmiş olan şartlı notifikasyon onayının iptal edilmesine karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda, geminin Türk kara sularına girmesine izin verilmeyecektir” açıklamasını yaptı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, söküm için Brezilya’dan Türkiye’ye doğru yola çıkan asbestli Nae Sao Paulo savaş gemisiyle ilgili yazılı açıklama yaptı. Açıklamasında geminin Türkiye’de sökümü için şartlı onay verildiğini belirten Kurum, şu değerlendirmeleri yaptı:
“KARA SULARIMIZA GİRMEDEN DENETİM YAPILMASI VE BAKANLIĞIMIZ UZMANLARININ GÖZETİMİNDE SÖKÜM YAPILMASI KOŞULUYLA ŞARTLI ONAY VERDİK”
“Brezilya Basel Sözleşmesi Yetkili Otoritesi IBAMA (Brezilya Çevre ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü) tarafından Bakanlığımıza yapılan "NAE Sao Paulo" isimli eski askerî uçak gemisinin ülkemize Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sökülmek üzere ithal edilmesi için sunulan notifikasyon başvurusuna 30.05.2022 tarihinde ‘Kara sularımıza girmeden denetim yapılması ve Bakanlığımız uzmanlarının gözetiminde söküm yapılması koşuluyla’ şartlı onay verdik.
“GEMİNİN ÜLKEMİZE GELMEDEN ÖNCE YENİDEN HAZIRLANMIŞ TEHLİKELİ MADDE ENVANTER RAPORUNUN TARAFIMIZA SUNULMASINI İSTEDİK”
Sürecin başından bu yana, tarafı olduğumuz Basel Sözleşmesi gereğince yükümlülüklerimiz ve uluslararası hukuktan doğan haklarımızı ifade ettik, tehlikeli herhangi bir olumsuzluğun olması durumunda, gemiyi hiçbir tereddüte yol açmadan kabul etmeyeceğimizi ve ülkemiz kara sularına girmeden geri göndereceğimizi defaatle paylaştık. Gemiyle ilgili Brezilya Federal Bölge Mahkemesinin ihtiyati tedbir kararı alması üzerine, verdiğimiz şartlı onayın yerine getirilmesi amacıyla 09.08.2022 tarihli yazımızla Brezilya Yetkili Otoritesi IBAMA'ya ve Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. firmasına mahkeme kararlarının ve geminin ülkemize gelmeden önce yeniden hazırlanmış Tehlikeli Madde Envanter Raporunun tarafımıza sunulmasını istedik.
“GEMİNİN TÜRK KARA SULARINA GİRMESİNE İZİN VERİLMEYECEKTİR”
Gelinen noktada; Uluslararası bağımsız denetim kuruluşları ve Bakanlığımız denetim ekipleri gözetiminde notifikasyon şartında yer almasına rağmen ikinci bir denetim sürecinin işletilmemesi, tekrar istenen asbest ve diğer tehlikeli maddelerin bulunduğu yerlerin gemi planı üzerinde gösterilerek ve numune alınan noktaların fotoğraflanarak hazırlanması gereken Tehlikeli Madde Envanter Raporunun Bakanlığımıza sunulmaması nedeniyle; NAE Sao Paulo isimli gemi için verilmiş olan şartlı notifikasyon onayının iptal edilmesine karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda, geminin Türk kara sularına girmesine izin verilmeyecektir.
Biz bugüne kadar söküm işlemleri için ülkemize gelen her gemide mevzuata uygun olarak hep uluslararası hukukun gereğini yaptık. Sadece NAE Sao Paulo gemisinde değil, tüm gemilerde de sürecin her aşamasını yakından takip ettik; çevremize, insanımıza zarar verecek hiçbir adıma izin vermedik. Milletimiz müsterih olsun. Bundan sonra da izin vermeyiz.”
NE OLMUŞTU?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın, Brezilya donanmasına ait Nae Sao Paulo adlı savaş gemisinin Aliağa'da sökümü için Sök Denizcilik adlı firmaya 30 Mayıs 2022'de izin verdiği ortaya çıkmıştı. ANKA Haber Ajansı’nın gündeme getirdiği Bakanlık iznini Asbest Söküm Uzmanları Derneği Başkanı Mehmet Şeyhmus Ensari değerlendirmiş ve "Aliağa'da yaşayanların tamamını etkileyebilecek, hatta öldürebilecek miktarda asbest bombası geliyor" demişti.
Çevre hakları ile ilgili sivil toplum örgütleri, sendikalar, siyasi partiler; geminin Türkiye’ye gelmemesi için çağrılar yapmış, Bakanlık iznine tepki göstermişti.
CHP’Lİ ÖZTUNÇ, BREZİLYA’NIN TÜRKİYE BÜYÜKELÇİLİĞİ’NE MEKTUP YAZMIŞTI
CHP Genel Başkan Yardımcısı Ali Öztunç, Brezilya'nın Türkiye Büyükelçiliği'ne yazdığı mektupta; “İki ülke açısından hukuki sorumluluklar doğuracak olan Nae Sao Paulo adlı nükleer savaş gemisinin Türkiye’ye gönderilmesi işleminin bir an önce durdurulması, bahsi geçen tedbir kararı gereğince Nae Sao Paulo adlı nükleer savaş gemisinin ülkeniz sınırlarına geri çağrılması için gerekli adımları atmanızı talep ediyoruz" çağrısını yapmıştı.
Bakanlığın söküm izni kararının iptali için İzmir Büyükşehir Belediyesi, sendikalar, odalar ve sivil toplum örgütleri tarafından İzmir 5. İdare Mahkemesi'nde dava açılmıştı.
Ayrıca çok sayıda sivil toplum örgütü de kararın iptali için idare mahkemelerinde dava açmıştı.