Bütçesiyle bazı bakanlıkları geride bırakan Diyanet, gayrimenkul zengini olmuş

Diyanet, son olarak Bomonti Bira Fabrikası’na ait dört taşınmazın Hazine tarafından bedelsiz olarak kendisine tahsis edilmesiyle gündeme geldi. AKP döneminde giderek büyüyen yapısıyla dikkati çeken Diyanet'in bütçesi de 13 yılda 10 katına çıktı. Türkiye genelinde 59 yurdu ve 457 öğrenci evi bulunan Türkiye Diyanet Vakfı, yurt dışında 14 ülkede 23 eğitim projesiyle 7 bin 769 öğrenciye hizmet veriyor. Yıllardır artan ve bazı bakanlıkları geride bırakan bütçesiyle tartışma konusu olan Diyanet, TBMM'de yapılan düzenlemelerin tahsislerin önünü açmasıyla gayrimenkul zengini haline geldi.

Bomonti Bira Fabrikası tahsisin yanında son yıllarda Meclis’ten geçirilen yasalar, Hazine ve yerel yönetimler eliyle Diyanet’e devredilen arsa ve taşınmazların varlığı da dikkati çekiyor. Artı Gerçek'ten Rıfat Doğan'ın haberine göre Diyanet’e tahsis edilen bazı taşınmaz ve arsalar şunlar:

Heybeliada Çam Limanı ve 94 Yıllık Senatoryum: İstanbul’un Adalar İlçesi’ne bağlı Heybeliada’da 1. derece SİT alanı olan Çam Limanı ve 94 yıllık Sanatoryumu oluşturan 200 bin metrekarelik alan Milli Emlak Müdürlüğü’nden Diyanet’e devredildi. Eğitim merkezi olarak planlanan alanda gençlik gençlik faaliyetleri kapsamında organizasyonlar yapılacak. 

İstanbul Üniversitesi’ne ait Botanik Bahçesi: 1995 yılında sit alanı ilan edilen ve içindeki bitkilerin yerinde korunması gerekli tabiat varlıkları olarak tescillenen İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, Türkiye’nin en eski botanik bahçelerinden biri. Botanik bahçesinin müftülük hizmetlerinde kullanılmak üzere 2015 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsis edildiği ortaya çıktı.

Kartal şehir parkı: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi’ne bağlı İmar ve Bayındırlık Komisyonunun önerisiyle Kartal'da 52 bin metrekarelik arazinin Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsisi İBB Meclisi’nden geçti. Yeni imar planında araziye "Dini Yüksek İhtisas Merkezi" yapılacağı belirtildi.

Bolu’da 186 dönüm arazi: Bolu Belediyesi, Diyanet İşleri Başkanlığı’na Kürkçüler Mahallesi Bolu Güzel sanatlar Lisesi’nin arkasında bulunan 186 dönüm araziyi devretti. Söz konusu arazinin Diyanet tarafından "merkez üs" olarak kullanılacağı, Türkiye ve yabancı ülkelerden gelecek olan hoca, öğrenci ve din adamlarının yetiştirileceği belirtildi. 

İzmir Menderes’te 49 dönüm arazi: Maliye, Menderes'te bulunan araziyi Diyanet İşleri Başkanlığı'na tahsis etti. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tahsisten sonra yaptığı imar planında 48 bin 964 bin metrekarelik arazi üzerine “Dini Yüksek İhtisas Merkezi” yapılmasına izin verdi. Menderes'in merkezindeki arazide dev bir dini kampüs yapılacak. İçinde, lojman, eğitim tesisi, idari tesis, yurt, kurs, kütüphane, konferans salonu, lojman, aşevi binaları ve cami inşa edildi, binanın açılışı 2014 yılında yapıldı.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na ait 40 dekar arazi: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’nın (ÖİB) daha önce iki kez ihaleye çıkardığı İzmir`in Gümüldür Beldesi`nde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na ait, Tarım Kampı’na ilk önce alıcı bulunamadı. Son kez 3 milyon lira bedelle ihaleye çıkartılan kamp 3 milyon 10 bin liraya Yol-İş Sendikası`na verildi. Daha sonra, ilanın yerel gazetelerde yayınlanmadığı gerekçesiyle ihale iptal edildi. ÖİB, kampın yeniden ihale edileceğini duyurdu. Ancak ihale tarihi gelmeden önce kamp özelleştirme kapsamı dışına çıkartıldı, satışı durdurularak bedelsiz ve süresiz olarak Diyanet İşleri Bakanlığı’na tahsis edildi.

Bu tahsis ve devirlerin yanında TBMM’de yapılan yasal düzenlemeler de Diyanet’e arsa tahsisleri ve kiralamaları açısından önemli kaynak sağladı. Meclis’ten geçen ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kamu Taşınmazları Üzerinde Eğitim Ve Yurt Faaliyetleri İçin Üst Hakkı Tesis Edilmesine İlişkin Yönetmelik” ismini taşıyan düzenlemeyle, Diyanet İşleri Başkanlığı'na bağlı olarak açılan Kur'an-ı Kerim okumak, anlamını öğrenmek, hafızlık yapmak ve din eğitimi almak isteyen vatandaşlara verilen eğitimler için gereken arazilerin, Hazine tarafından 49 yıllığına bedelsiz olarak tahsis edilmesinin önü açıldı.

Türkiye’nin dört bir yanında Diyanet’e bağlı 29 tane “Dini Yüksek İhtisas Merkezi” bulunuyor. AKP döneminde giderek büyüyen yapısıyla dikkat çeken Diyanet’in 2008 yılında 83 bin 33 personeli 2018 yılında 107 bine çıktı. 

Diyanet’in son yıllarda artan bütçesi de oldukça dikkati çekici. 2006 yılında 1 milyar 308 milyon bütçesi bulunan Diyanet’in bu yıl ki bütçesi 10,4 milyar. Diyanet, 2019 bütçesi ile Dışişleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Sanayi ve Teknoloji bakanlıklarını geride bıraktı. 

13 yılda bütçesini 10’a katlayan Diyanet’in yıllara göre bütçe artışı şu şekilde:

2006: 1 milyar 308 milyon

2007: 1 milyar 636 milyon

2008: 1 milyar 998 milyon

2009: 2 milyar 454 milyon

2010: 2 milyar 650 milyon

2011: 3 milyar 178 milyon

2012: 3 milyar 891 milyon.

2013: 4 milyar 604 milyon

2014: 5 milyar 442 milyon

2015: 5 milyar 743 milyon

2016: 6 milyar 482 milyon

2017: 6 milyar 867 milyon 

2018: 7.8 milyar

2019:10.4 milyar

Bünyesinde birçok yapı bulunduran Diyanet’e bağlı en büyük organizasyonlardan biri Türkiye Diyanet Vakfı (TDV). TDV’in yayın ve matbaa alanında “TDV Yayın Matbacılık ve Ticaret İşletmesi” ile inşaat ağırlıklı projeleriyle dikkat çeken KOMAŞ adlı bir iştiraki bulunuyor. Sitesinde yer alan bilgilere göre yurt içinde 59 öğrenci yurdu ile 457 öğrenci evi bulunan TDV, 3 bin 252 öğrenciye 15 milyon lirayı bulan bursa yardımı yapıyor. Yurt dışında 14 ülkede 23 eğitim projesi bulunan TDV, 7 bin 769 öğrenciye hizmet veriyor.

TDV sitesinde Ramazan ayı “toplanan yardımlar” bölümündeki bilgiler de dikkat çekici. 2016 yılında 9 milyon 530 bin 256 lira yardım toplayan TDV, 2019 yılında 38 milyon 575 bin 218 lira yardım toplamış. Sitede yer alan başka bir bilgiye göre yurt içinde 424 il ve ilçe merkezinde ve 149 ülkede 423 bölgede kurban organizasyonu yapılmış. 

TDV’in gelirlerinde yıllar içinde önemli artış yaşanmış. 2014 yılında 584 milyon 713 bin lira geliri bulunan TDV’in bu geliri 2015 yılında 632 milyon 80 bin liraya, 2016 yılında 791 milyon 594 bin 882 liraya, 2017 yılında 914 milyon 203 bin 123 liraya ve geçen yıl 1 milyar 265 milyon 440 bin 873 liraya yükseldi.

Arsa ve taşınmaz tahsisleri, merkezi yönetimden yapılan bütçe aktarımlarıyla dev bir mali kaynağın merkezi haline gelen Diyanet aynı zamanda kendisine bağlı yapıların da yıllar içinde artan gelirleriyle Türkiye’de ekonomik gücü tartışılan bir yapı haline geldi.

(T24)