Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, yıllık enflasyondaki artışa en belirgin katkı başta gıda olmak üzere enerji ve hizmet gruplarından geldi.
TCMB, Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayınladı. Uluslararası emtia fiyatları ile tedarik sorunlarının tüketici fiyatları üzerinde baskı oluşturmaya devam ettiği belirtilen rapor şöyle:
“YILLIK ENFLASYON YÜZDE 69,97 OLDU: Tüketici fiyatları nisan ayında yüzde 7,25 oranında arttı, yıllık enflasyon 8,83 puan yükselişle yüzde 69,97 olarak gerçekleşmiştir.
ENFLASYONUNDAKİ ARTIŞA EN BELİRGİN KATKI GIDA, ENERJİ VE HİZMET GRUPLARINDAN GELDİ: Uluslararası emtia fiyatları ile tedarik sorunları tüketici fiyatları üzerinde baskı oluşturmaya devam etti. Bu dönemde, tüketici yıllık enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayılırken bu gelişmeye en belirgin katkı başta gıda olmak üzere enerji ve hizmet gruplarından geldi. Gıda grubunda yıllık enflasyondaki yükseliş alt kalemler genelinde devam etti. Bir önceki ay yataya yakın seyreden taze meyve ve sebze fiyatları bu dönemde yüksek oranda arttı.
ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ YÜKSELİŞ SÜRDÜ: Enerji enflasyonu, doğal gaz ve şebeke suyu gibi yönetilen/yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler öncülüğünde önemli ölçüde arttı. Bu dönemde, hizmet grubunda yıllık enflasyon alt gruplar genelinde arttı. Enerji ve gıda fiyatlarındaki görünüme paralel olarak ulaştırma ve lokanta-otel öne çıkan gruplar olmaya devam etti. Temel mal grubunda yıllık enflasyon, dayanıklı mallarda yükselirken diğer alt gruplarda geriledi. Belirli ürünlere uygulanan KDV indiriminin fiyatlara yansıdığı gözlendi. Bu gelişme diğer temel mal grubunda fiyatları olumlu etkiledi. Uluslararası emtia fiyatlarında devam eden yüksek seyir, yurt içi enerji fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatlarındaki yükseliş sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları artmaya devam etti. Nisanda B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 5,86 ve 3,98 puan artarak yüzde 57,20 ve yüzde 52,37 olarak gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, aylık artış önceki aya kıyasla B endeksinde yükselirken, C endeksinde bir miktar düşüş kaydetti. Aylık fiyat artışları, B endeksini oluşturan hizmet ve işlenmiş gıda gruplarında yükselirken, temel mal grubunda bir miktar yavaşladı.
YILLIK ENFLASYON TÜM ALT GRUPLARDA YÜKSELDİ: Hizmet fiyatları nisan ayında yüzde 4,74 oranında yükseldi. Grup yıllık enflasyonu 5,46 puan artışla yüzde 42,18 seviyesine ulaştı. Yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükselirken, ulaştırma hizmetleri ve lokanta otel grubundaki artışlar daha belirgin oldu.
ŞEHİRLER ARASI VE ŞEHİR İÇİ YOLCU TAŞIMACILIĞI FİYATLARI YÜKSEK ORANDA ARTTI: Akaryakıt fiyatlarındaki birikimli artışlar ulaştırma hizmetlerindeki görünümü olumsuz etkilemeye devam etti. Fiyatların yüzde 11,35 oranında artmasıyla grup yıllık enflasyonu yüzde 78,00 oranına yükseldi. Ulaştırma grubunda gerek şehirler arası gerekse şehir içi yolcu taşımacılığı fiyatları yüksek oranda arttı. Girdi maliyetlerinin olumsuz etkilediği bir diğer sektör lokanta-otel oldu. Yemek hizmetleri öncülüğünde fiyatların yüzde 6,95 artmasıyla grup yıllık enflasyonu yüzde 69,26’ya yükseldi.
MEVSİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILDIĞINDA DA YILLIK ENFLASYON DAYANIKLI MAL GRUBUNDA YÜKSELDİ: Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde, kirada aylık artışlar yatay seyrini nisan ayında korudu. Temel mal yıllık enflasyonu nisan ayında 2,39 puanlık yükselişle yüzde 61,58 seviyesine ulaştı. Bu dönemde, yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda yükselirken, diğer alt gruplarda geriledi.
Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) nisan ayında yüzde 5,11 oranında arttı. Bu gelişmede mobilya fiyatları yüzde 12,18 oranında artışla öne çıkarken, otomobil (yüzde 4,12) ve beyaz eşya (yüzde 4,22) fiyatlarında da yükseliş kaydetti. Bu gelişmelerle dayanıklı tüketim mallarında yıllık enflasyon yüzde 74,62 seviyesine ulaştı.
ENERJİ FİYATLARI NİSAN AYINDA YÜZDE 7,62 ORANINDA ARTTI: Diğer temel mal grubunda, konutun bakım-onarımı, eğlence-kültür ve ev ile ilgili ürünlerdeki fiyat artışları öne çıkarken, temel hijyen ürünlerinde KDV oranının yüzde 18’den yüzde 8’e düşürülmesi grup enflasyonunu sınırlamıştır. Giyim ve ayakkabı grubunda aylık fiyat artışı (yüzde 7,02) bir önceki yılın bir miktar altında gerçekleşmiş, yıllık enflasyon nisan ayında 0,79 puan düşüşle yüzde 25,75 oldu. Enerji fiyatları nisan ayında yüzde 7,62 oranında arttı. Grup yıllık enflasyonu 15,26 puanlık yükselişle yüzde 118,20 oldu.
AKARYAKIT, KATI YAKIT VE TÜP GAZ FİYATLARINDAKİ ARTIŞLAR DEVAM ETTİ: Yönetilen ve yönlendirilen kalemlerden doğal gaz 27,92 ve şebeke suyu fiyatı yüzde 14,22 oranlarında yükseldi. Bu gelişmede temel belirleyici oldu. Bu dönemde akaryakıt, katı yakıt ve tüp gaz fiyatlarındaki artışlar devam etti. Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları nisan ayında yüzde 13,38 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 18,77 puan yükselerek yüzde 89,10 seviyesine ulaştı.
YILLIK ENFLASYON İŞLENMEMİŞ GIDADA YÜZDE 100,67, İŞLENMİŞ GIDADA YÜZDE 78,09 OLDU: Uluslararası tarımsal emtia fiyatlarındaki yüksek seviyeler, olumsuz hava koşulları ve artan girdi maliyetleri sektör üzerinde baskı oluşturdu. Bu gelişmeler neticesinde genele yayılan fiyat artışları oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 100,67, işlenmiş gıdada yüzde 78,09 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, işlenmemiş gıdada taze meyve ve sebze fiyatlarının önemli ölçüde arttığına işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda alt grubunda, yem fiyatlarından olumsuz etkilenen kırmızı ve beyaz et, referans fiyat düzenlemesinin etkilediği sütün yanı sıra patates ve pirinç yüksek fiyat artışlarıyla öne çıktı.
ALT KALEM YILLIK ENFLASYONU YÜZDE 85,81’E YÜKSELDİ: İşlenmemiş gıda kalemlerindeki yüksek fiyat artışları bağlantılı işlenmiş gıda kalemlerini de olumsuz etkilendi. Bu grupta, ekmek ve tahıllar kaleminde fiyatların yüzde 6,30 oranında artmasıyla alt kalem yıllık enflasyonu yüzde 85,81’e yükseldi. Diğer işlenmiş gıda kalemleri arasında peynir ve diğer süt ürünleri, şeker ve şekerle bağlantılı ürünler, katı ve sıvı yağlar, alkolsüz içecekler ve et ürünlerindeki yüksek fiyat artışları dikkat çekti. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları nisan ayında yüzde 4,02 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 56,38 seviyesine yükseldi. Bu gelişmede, mart ayında sigara fiyatlarında üretici firmalar kaynaklı yapılan artışın sarkan etkileri izlendi.
YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYATLARI NİSAN AYINDA ARTTI: Yurt içi üretici fiyatları nisan ayında yüzde 7,67 oranında arttı. Yıllık enflasyon 6,85 puan yükselişle yüzde 121,82 oldu. Emtia fiyatlarındaki yüksek seviyeler, tedarik zincirlerindeki aksaklıklar ve yurt içi enerji maliyetlerindeki artışlar üretici fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam etti. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon ara mallarında yataya yakın seyrederken diğer alt gruplarda yükseldi. Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, kömür ve linyit, ham petrol-doğal gaz, su ve suyun arıtılması, elektrik, inşaat sektörü ile bağlantılı olan metalik olmayan mineral ürünler, gıda ürünleri, basım-kayıt hizmetleri ile mobilya ve ağaç ürünlerindeki artışlar öne çıktı.